نقش واردات و صادرات محصولات مهم زراعی و باغی در تجارت مجازی آب و رد پای آب در کشاورزی ایران

در این مقاله نقش واردات و صادرات محصولات مهم کشاورزی در تراز خالص تجارت مجازی آب ایران تعیین و شاخص های آبی کشور محاسبه شده اند. شاخص های مطالعه شده شامل؛ رد پای آب در بخش کشاورزی، شدت مصرف آب کشاورزی، شاخص وابستگی به واردات آب مجازی و شاخص خود کفائی آب کشاورزی، بوده اند. طول دروۀ مطالعه، پنج سال (1388 1384) بوده است. نتایج نشان می دهند که در این دوره، تراز خالص سالانۀ تجارت مجازی آب کشور همواره مثبت بوده و در نتیجه ایران وارد کنندۀ آب مجازی در سطح جهانی در این دوره بوده است به طوری که از طریق صادرات 16 قلم محصول کشاورزی مهم، حدود 37.9 میلیارد مترمکعب آب به صورت مجازی صادر و از طریق واردات 16 قلم محصول کشاورزی مهم، تقریباً 125.8 میلیارد مترمکعب آب به صورت مجازی وارد کشور شده است. نکتۀ قابل تامل در این خصوص، افزایش شدید تراز مثبت خالص تجاری مجازی آب کشور در سال های آخر این دوره است که دلایل آن افزایش سالانۀ جمعیت و وقوع خشکسالی در اغلب استان های کشور بوده است. در این دوره، میانگین سالانۀ رد پای آب در بخش کشاورزی کشور 104.8 میلیارد مترمکعب بوده و ایران با میانگین 17.6 میلیارد مترمکعب واردات خالص آب مجازی در سال، موجب ذخیرۀ سالیانۀ این حجم آب از منابع داخلی خود شده است. هم چنین شاخص های آبی محاسبه شده برای کشور نشان دادند که به طور میانگین در این دوره، شدت مصرف آب کشاورزی 67.1%، شاخص وابستگی به واردات آب مجازی 16.8% و نیز شاخص خود کفائی آب کشاورزی حدود 83.2% بوده اند

The Role of Import and Export of Major Crop Productions in Virtual Water Trade and Water Footprint in Agricultural sector of Iran

In this article, the role of imports and exports of major agricultural products on amount of virtual water trade, net virtual water import (NVWI), and country water indices included water footprint (WF), water scarcity (WS), water dependency (WD), and water selfsufficiency (WSS) in agricultural sector was studied for a fiveyear period (1388 1384). The results show that the volume of imported virtual water to Iran during the mentioned period for 16 major crops was three times more than the volume of exported virtual water for 16 major crops (about 125.8 and 37.9 billion cubic meters, respectively). This means that the NVWI in this period was positive. It is noted that sever increasing in positive NVWI in the two last years of this period has been accrued due to population increasing and drought events in most provinces of the country. Also, Annual meanly country water footprint in agricultural sector is 104.8 billion cubic meters in this period and with average annual 17.6 billion cubic meters through NVWI, Iran has been saved the same amount of its internal water resourecs. Calculated indices of WS, WD and WSS in Iran showed that the average annual intensity of water use in agricultural sector in the mentioned period has been 67.1% which is high (WS index close to 100). Average annual country’s agricultural dependency on imports of virtual water (WD) has been 16.8%. This percentage indicates that if the country instead of importing agricultural products, produce those amount into country, an average of about 16.8% should be added to the water consumption in the agricultural sector. Also, average annual Iran’s selfsufficiency to water (WSS) has been estimated about 83.2%.