ارزیابی کارایی نواحی سیزده گانه راه آهن جمهوری اسلامی ایران به روش تحلیل پوششی داده ها (D.E.A)

بر اساس تعاریف مختلف، نسبت خروجی به ورودی هر بنگاه را کارایی آن بنگاه گویند. عمدتا به منظور ارزیابی کارایی دو دسته روش وجود دارد که عبارتند از: 1- روشهای پارامتری 2- روشهای ناپارامتری. در بین روش های پارامتری که بر پایه روشهای معمول اقتصاد سنجی استوار می باشد، می توان به روشهای تابع تولید مرزی، تابع تولید مرزی قطعی، تابع تولید مرزی قطعی آماری و ... اشاره داشت. در این تحقیق با توجه به روشهای ناپارامتری که بر پایه تکنیک های برنامه ریزی ریاضی استوار می باشد، به ارزیابی کارایی نواحی سیزده گانه راه آهن ج. ا. ا. پرداخته شده است. مزیت عمده روش تحلیل پوششی داده ها نسبت به سایر روشهای موجود برای ارزیابی کارایی بنگاهها، این است که می توان به وسیله آن کارایی بنگاههایی که دارای چند ورودی و چند خروجی می باشند ارزیابی نمود. در این مطالعه با توجه به ورودی ها و خروجی های هر یک ازنواحی در سال 1379 به ارزیابی کارایی نواحی راه آهن کشور با دو فرض بازدهی نسبت به مقیاس ثابت و بازدهی نسبت به مقیاس متغیر پرداخته شده است و به دنبال آن، پاسخی به این سوال که: در صورت تخصیص ناکارای منابع موجود، چه راهکاری وجود دارد تا منابع آتی این بخش به صورت ناکارآ تخصیص نیابد، ارائه داده است. نتایج نشان می دهد که با فرض اول، نواحی تهران، اصفهان، هرمزگان و خراسان بیشترین کارایی برخوردار بوده و متوسط کارایی تحت این فرض 86/0می باشد؛ لذا عملا راه آهن کشور 14 درصد زیر ظرفیت عمل می نمایند. با در نظر داشتن فرض دوم نواحی لرستان و زاهدان نیز به جمع نواحی کارا می پیوندند که متوسط کارایی تحت این فرض 93/0 می گردد، که در این حالت ظرفیت بدون استفاده راه آهن کشور 7 درصد خواهد بود. در نهایت با توجه به الگو بودن ناحیه هرمزگان بر اساس یافته های این تحقیق می توان گفت که نواحی ناکارا به منظور افزایش کارایی باید این ناحیه را الگوی خود قرار دهند.