تخمین عوامل تعیین کننده اصابت و ساعات اضافه‌کاری در نیروی کار شهری ایران

ساعات اضافه کاری بالا در میان شاغلان و هم‌زمان با آن نرخ بیکاری گسترده در بازار کار شهری ایران، به صورت جدی در میان نیروی کار بخش های مختلف اقتصاد ایران شایع هستند، به طوری که 61 درصد از شاغلان با سابقه‌ی کارِ بیش‎تر از 31 سال، در سال 1379 بیش‎تر از 42 ساعت در هفته در شغل اصلی خود حضور داشته‎اند و این نسبت برای همین گروه در سال های 1380، 1382 و پاییز 1383به ترتیب به 9/65، 5/68 و 1/72 درصد رسیده است . هم‌زمان، بیکاری نسبتا بالا در بازار کار ایران وجود داشته است، به طوری که نرخ بیکاری در سال‌های 1379 تا 1383، به ترتیب 14.9، 14.8، 14.3، 12.8 و 12.3 درصد بوده است . به نظر می رسد تمایل نیروی کار برای ترمیم و افزایش درآمد، از دلایل اصلی این وضعیت در طرف تقاضای کار باشد. با توجه به این شواهد، بررسی امکان باز توزیع فرصت‎های شغلی میان شاغلان پرکار و بیکاران می تواند نکات سودمندی را برای حل این مساله، نمایان کند. فرضیه‎ی اصلی این مطالعه برای بررسی این بازتوزیع، اثر افزایش دستمزد ساعات اضافه کاری بر نرخ بیکاری بوده است. این مطالعه، عوامل موثر بر اصابت اضافه کاری (تصمیم فرد به انجام اضافه کاری) و نیز عوامل تعیین کننده‌ی حجم ساعات اضافه‌کاری در میان مزد و حقوق بگیران شهریِ تک شغله‌ی بخش های خصوصی، عمومی و تعاونی ایران مورد بررسی قرار گرفته و ابزار تحلیل اقتصادسنجی این مطالعه، بر پایه‌ی روش انتخاب مضاعف تونالی (1986) و هکمن (1976) بوده است. گروه هدف مطالعه، از نتایج آمارگیری هزینه و درآمد خانوار در سال 85 استخراج شد. برای انجام تحلیل ها، نتایج برآوردهای هکمن دو مرحله ای، توبیت و روش تصحیح خطای انتخاب مضاعف نمونه، استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این مطالعه، به روشنی شیوع بیش‎تر اضافه کاری (اصابت اضافه کاری و تعداد ساعات) را میان نیروی کار مرد، متاهل و شاغل در بخش خصوصی نشان می دهد. هم‎چنین، درآمد های غیر شغلی و تعداد فرزندان شاغل، از عوامل کاهش عرضه‌ی اضافه‌کاری محسوب می‌شوند. شکل تابع دستمزد ساعتی اضافه کاری، کاهش میزان ساعات اضافه کاری در دستمزد های بالا را نشان می دهد، که این نکته، احتمال باز توزیع موفق فرصت‎های شغلی از طریق افزایش دستمزد اضافه کاری را، تقویت می کند. طبقه‌بندی jel: j22, j23, j33