ارزیابی جریان تجارت درون صنعتی بین ایران و شرکای تجاری منتخب بر کیفیت محیط‌‌ زیست

سازوکار تجارت درون صنعتی، انتقال فناوری را از طریق بخش‌هایی تعریف می‌کند که محصولاتی تولید و صادر می‌شود که منجر به جذب آسان‌تر فن‌آوری های خارجی می‌گردد. بنابراین  نسبت به تجارت بین صنعتی، تجارت درون صنعت ممکن است استفاده از فن‌آوری سازگار با محیط‌‌زیست را به میزان بیشتری نیز تشویق کند.هدف از این مقاله ارزیابی جریان تجارت درون ‌صنعت بر کیفیت محیط‌‌زیست برای کشور ایران و کشورهای منتخب تجاری شامل فرانسه، ژاپن، کره جنوبی، ایتالیا، اسپانیا، بلژیک، روسیه، استرالیا، آلمان، دانمارک، چین، ترکیه، امارات متحده عربی و پاکستان طی دوره 2020-2001 بوده است.الگوی تصریح‌شده محیط زیست به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته در محیط داده‌های تابلویی برآورد شده است، به طوری که در برآورد تاثیر تجارت درون صنعت بر کیفیت محیط‌‌زیست از انتشارات دی‌اکسیدکربن و متان به عنوان شاخصی برای کیفیت محیط‌‌زیست استفاده شده است.نتایج تجربی نشان داده که متغیر تجارت درون صنعتی (شاخص گروبل-لوید) در سطح اهمیت 10 درصد، معنی‌دار و دارای علامت منفی بوده است. که نشان می‌دهد گسترش تجارت درون صنعتی که در آن درجه رقابت و کیفیت کالاها و خدمات ارتقاء می‌یابد، نقش مهمی در کاهش آلودگی محیط‌‌زیست در نتیجه افزایش کیفیت محیط‌‌زیست ایران و کشورهای شریک دارد.با وجود، روابط تجاری ایران با شرکای تجاری مورد مطالعه در قالب تجارت درون صنعت از  سهم بالایی برخوردار نیست، که این بیان‌گر روابط تجاری سنتی و بین‌صنعتی کشور با شرکا می‌باشد. این می‌تواند ناشی از تولید مواد اولیه و صادرات این کالاها و تکنولوژی پایین رتبه ایران با کشورهای انتخابی باشد که خود سبب افزایش تخریب محیط‌‌زیست را درپی خواهد داشت.

assessing the flow of intra-industrial trade between iran and selected trading partners on environmental quality

the mechanism of intra-industry trade defines technology transfer through sectors that produce and export products that lead to easier absorption of foreign technologies. therefore, compared to inter-industry trade, intra-industry trade may encourage the use of environmentally friendly technology to a greater extent.the purpose of this paper has been to evaluate the effect of intra-industry trade on environmental quality for iran and selected countries including france, japan, south korea, italy, spain, belgium, russia, australia, germany, denmark, china, turkey, uae and pakistan during the period of 2001-2020. the model was estimated by the generalized least squares (gls) method based on the panel data approach. in this respect, the variables of carbon dioxide and methane emissions, as the indicators of environmental quality were used through the development of the environmental econometric model.the empirical results showed that the intra-industry trade variable (proxied by grobel-lloyd index) was statistically significant at 10% significance level and had a negative sign. this means that the expansion of intra-industry trade, in which the level of competition and the quality of goods and services are improved, plays an important role in reducing environmental pollution as a result of increasing the quality of the environment in iran and the trading partners. however, iran’s trade relations with the trading partners in the form of intra-industry trade do not include a high share, which implies the country’s traditional and inter-industry trade relations with its partners. this can be caused by the production of raw materials and the export of these goods and iran’s low-ranking technology with the selected partners. such trade relations may cause destructive effect the environment.