بررسی تحول کشش‌های قیمتی و درآمدی تقاضای انرژی در ایران: رویکرد کالمن فیلتر

مصرف زیاد انرژی و آلودگی هوا در ایران موجب شده است که از دهۀ گذشته، مدیریت تقاضای انرژی و عوامل تاثیرگذار بر آن مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه، چگونگی اثرگذاری قیمت بر مصرف انرژی از اهمیت زیادی برخوردار است. از طرفی به‌دلیل نوسانات قیمت انرژی، تحول بازار انرژی و شرایط اقتصادی، کشش قیمتی تقاضای انرژی در طی زمان تغییر می‌کند. از این‌رو هدف اصلی این مقاله، برآورد کشش قیمتی متغیر با زمان تقاضای انرژی در ایران برای دورۀ 1397-1370 است. برای این منظور، با استفاده از داده‌های تولید ناخالص داخلی حقیقی بدون نفت، شاخص قیمت واقعی کل انرژی و مصرف انرژی نهایی و به‌کارگیری روش کالمن فیلتر کشش‌های تقاضای انرژی برآورد شدند. نتایج نشان می‌دهد کشش قیمتی تقاضای انرژی بین 0/010- و  0/043 -  نوسان دارد و مقدار متوسط آن 0/027- است. کشش درآمدی تقاضای انرژی نیز بین 0/902  و 0/13 تغییر کرده و مقدار متوسط آن 0/46 است. براساس این نتایج، چند نکته قابل‌توجه است. اول، تقاضای انرژی نسبت به درآمد و قیمت کم‌کشش است. دوم، کشش‌های مذکور در طی زمان ثابت نیستند و بی‌توجهی به این بی‌ثباتی به برآوردهای تورش‌دار منجر می‌شود. سوم، قیمت انرژی نسبت به رشد اقتصادی نقش ناچیزی در روند مصرف انرژی در ایران دارد. بر این اساس، برای بهبود شدت مصرف انرژی در کشور در کنار اصلاح قیمت‌های انرژی، باید به الزاماتی که حساسیت قیمتی مصرف‌کنندگان را افزایش می‌دهد توجه ویژه‌ای شود.

the evolution of price and income elasticity of energy demand in iran: a kalman filter approach

the high energy intensity and air pollution in iran have led to the consideration of energy demand management and the factors affecting it since the last decade. in this context, how prices affect energy consumption is of great importance. on the other hand, the price elasticity of energy demand changes over time due to the fluctuation of energy prices, the development of the energy market and economic conditions. therefore, the main purpose of this paper is to estimate the time-varying price elasticity of energy demand in iran during 1991-2018. for this purpose, energy demand elasticities were estimated using real non-oil gdp, energy price index and real total energy consumption of iran and kalman filter method. the results show that the price elasticity of energy demand has changed between -0.010 and -0.043 and its average value is -0.027. the income elasticity of energy demand has changed between 0.902 and 0.13, and its average value is 0.46. several important points can be derived from these results: first, energy demand is less elastic to income and price. second, these elasticities are not constant over time, and ignoring this instability leads to biased estimates. third, energy prices play an insignificant role in energy consumption in iran relative to economic growth. therefore, to improve energy intensity, in addition to energy price reform, special attention should be paid to requirements that increase consumer price sensitivity.