تحلیل پویایی صادرات غیرنفتی ایران: نتایج جدید با کمک نظریه پیچیدگی اقتصادی

نظریه پیچیدگی اقتصادی که در سال‌های اخیر توسط اقتصاددانان توسعه هاروارد و ام آی تی مطرح شده است، بر ضرورت توجه به قابلیت‌ها و توانمندی‌های انباشته شده هر کشور در جهت تغییر ساختاری و ارتقاء سطح پیچیدگی اقتصادی تاکید دارد. در مقاله حاضر برای اولین بار پویایی‌های صادرات محصولات غیرنفتی ایران با کمک نظریه پیچیدگی اقتصادی طی دوره 2015-1997 بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان دهندۀ کاهش سهم محصولات پیچیده با قدرت متنوع‌سازی بالا در سبد صادراتی از سال‌های میانی دهه 1380 است. هم‌چنین بر اساس محاسبات تحقیق، درجه نفوذ در بازار صادراتی موجود، رشد تقاضای جهانی، افزایش نرخ ارز و درجه نفوذ در فضای محصولی، محرک های اصلی تنوع و رشد سبد صادراتی محسوب می شوند.

Analyzing Dynamism in Iran’s NonOil Exports: New Evidence Using Economic Complexity Theory

Over the years of central planning in Iran, export diversification has always been at the forefront of governments’ objectives before and after the revolution. At the same time, many economists, especially neoclassical economists, has questioned the role of the State in bringing about export diversification and in particular carrying out selective targeting policies. Economic complexity, a theory put forward in recent years by Harvard and MIT economists, emphasizes the need to simultaneously take account of existing comparative advantage as well as the need to enhance economic complexity. In this paper, Iran’s export dynamisms has been studied for the first time over the period of 19972015 using economic complexity theory. The results show the decline of the share of complex products with a high degree of diversification in Iran’s export basket since 2005. Moreover, our research demonstrates that the main drivers of Iran’s export basket include the degree of export penetration in existing export markets, growth of world demand, currency devaluation and the degree of penetration into the product space. JEL Classification: F11, F14, O14, C23