اثرات مرزی در تجارت دوجانبه ایران و شرکای برتر تجاری: رویکرد الگوی جاذبه غیرخطی

نقش فاصله و مسافت بین شرکای تجاری در قالب مفهومی به نام اثرات مرزی، چالش‌های فراوانی را در ادبیات الگوی جاذبه بین اقتصاددانان تجارت بین‌الملل ایجاد کرده و نظریه‌پردازی‌های مختلفی در خصوص اندازه‌گیری و الگوسازی این متغیر مهم در سال‎های اخیر ارائه شده است. همچنین لزوم تخمین غیرخطی الگوی جاذبه طی دهه‌ی اخیر تقریباً به طور کامل مورد توافق است. این دو مقوله، ضرورت این مطالعه در تخمین اثرات مرزی به روش حداکثر درست نمایی پوآسون‌نما مورد توجه  قرار گرفته است. این مطالعه سعی دارد اثرات مرزی در مورد تجارت دوجانبه بین ایران و شرکای برتر تجاری آن را طی سال‎های 2014-1988 از روش‌های غیرخطی الگوی جاذبه مورد ارزیابی قرار دهد. نتایج نشان می‌دهد متغیر فاصله به عنوان نماینده‌ی اثرات مرزی در بررسی الگوی تجاری اقتصاد ایران و شرکای برتر تجاری دارای ضرایب 0/28 تا 0/94 به ترتیب در الگوهای حداقل مربعات تعمیم یافته و حداکثر درست نمایی پوآسون‌نما می‌باشد که نسبت به سایر متغیرها بسیار بزرگ و پر اهمیت جلوه می‌کند. همچنین محصور نبودن کشورها در خشکی می‌تواند بر روابط تجاری اثرگذار باشد و آن را افزایش دهد. بر این اساس باید به نقش فاصله در کاهش روابط تجاری و استفاده از حمل و نقل دریایی برای خنثی کردن آن، اهمیت بیش‌تری داد.

Border Effect on Bilateral Trade of Iran and Major Partners: Approach of NonLinear Gravity Model

The role of distance as border effects between trade partners has been created challengeable discussions in gravity model literature for international economists and lead to different theoretical aspects for measuring and modeling of it in recent years. Moreover, the necessity of nonlinear method for estimation of gravity model has been perfectly agreed. The importance of this study is the estimation of border effects by using Poisson – Pseudo Maximum Likelihood (PPML). Hence, this study tries to evaluate border effects on bilateral trade among Iran and major partners during 19882014 using nonlinear method for gravity model. The results show that coefficient of distance variable as proxy for border effects on trade relations among Iran and major partners has 0.28 and 0.94 in generalized least square and PPML methods respectively which it is relatively higher than other coefficients. Not being landlocked country, also could effect on trade relation and lead to increase it. As a policy recommendation, the role of distance and using maritime transportations to reduce it, should be considered. JEL Classification: C01, C23, C87, F10, F14