عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران

مقاله حاضر به دنبال بررسی عوامل و پیامدهای جامعه‌شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران بود. روش به کار‌ گرفته‌شده کیفی و در چارچوب پدیدارشناسی بود. ابتدا با روش اسنادی، پیشینه تجربی و نظری پژوهش بررسی و عوامل و پیامدهای جامعه­شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی مرور شد، سپس این عوامل و پیامدها در مصاحبه­ای به روش گروه متمرکز با 10 تن از صاحب­نظران و مسئولین آموزش عالی، مورد پرسش قرار گرفت. درنهایت یافته‌های پژوهش در دو بخش عوامل و پیامدهای جامعه­شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری استخراج گردید. عوامل تقاضای اجتماعی به‌طورکلی عبارت شدند از: «عوامل فردی خانوادگی» و «عوامل محیطی». عوامل خانوادگی شامل آداب‌ورسوم و خلقیات شد و عوامل فردی عبارت شدند از ارزشِ تعلق، ارزشِ ذاتی، ارزشِ کارکردی و ارزشِ مبادله­ای قائل شدن برای تحصیل در دوره دکتری. عوامل محیطی نیز شامل عوامل تاریخی، عوامل نهادی، عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی فرهنگی شد. پیامدهایِ این پدیده که در دو دسته مثبت و منفی قرار داده شد نیز شامل پیامدهای علمی آموزشی، پیامدهای اجتماعی فرهنگی و پیامدهای اقتصادی شدند. در پایان نیز با توجه به عوامل استخراج‌شده پیشنهادهایی جهت حل مسئله افزایش تقاضای اجتماعی آموزش عالی در دوره تحصیلات تکمیلی ارائه گردید.

Sociological Factors and Consequences of Social Demand for PhD Degree in the Recent Decade in Iran

Abstract The present article seeks to explore the sociological factors and consequences of social demand for the PhD in the recent decade in Iran. The method used is qualitative and within the framework of phenomenology .First, by the use of documentary method, empirical and theoretical backgrounds of the research were investigated, then these factors and consequences were put in a focus group interview with 10 experts and higher education officials. Finally, the findings of the research were classified in two parts: sociological factors and sociological consequences of social demand for the PhD degree. The factors of social demand in general became: individualfamily factors and environmental factors. Family factors include customs and morals and individual factors include the value of belonging, intrinsic value, functional value, and the exchange value of pursuing a doctoral degree. Environmental factors include historical, institutional, economic, and sociocultural factors. The consequences of this phenomenon include scientificeducational, sociocultural and economic consequences, which were divided into positive and negative categories. Finally, regarding extracted factors, some solutions to the problem of high social demand for higher education were suggested. Keywords Education Continuation, Sociological Consequences, Social Demand, Ph.D, Sociological Factors.