طراحی الگوی تفکر انتقادی بر اساس نظریه ساختن‌گرایی ویگوتسکی و تاثیر آن بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه‌های الگوی آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه ی ساختن گرایی ویگوتسکی و بررسی اثربخشی الگو بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی انجام گرفت. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه‌های الگوی آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه ی ساختن گرایی ویگوتسکی و بررسی اثربخشی الگو بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر از نوع مطالعات آمیخته (کمی و کیفی) بود. جامعه آماری بخش کیفی شامل مقالات مرتبط نمایه شده در پایگاه‌های ساینس دایرکت، پامبد، سینهال و اسکوپوس بود. از این جامعه، 34 مقاله با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و برای اعتباربخشی الگو 32 نفر از متخصصین با روش نمونه‌گیری گلوله برفی هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بود. از این جامعه، 66 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای مرحله‌ای انتخاب و به‌تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق ساخته و آزمون تفکر انتقادی واتسونگلیزر (1998) بود. تحلیل داده‌های بخش کیفی با تحلیل محتوا، بخش اعتباریابی با تحلیل عاملی تاییدی و بخش اثربخشی با تحلیل کوواریانس انجام شدند. یافته‌ها نشان داد الگوی آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه ی ویگوتسکی در سه مولفه نقش معلم، نقش یادگیرنده و نقش دانش طبقه‌بندی شدند. نتایج نشان داد که برازش الگوی آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظر متخصصین در حد مطلوب بوده و الگوی آموزش تفکر انتقادی منجر به تفاوت معنی‌دار بین گروه‌ها در تفکر انتقادی به میزان 53 درصد شده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده به‌کارگیری الگوی آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه ویگوتسکی بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان موثر است.

Designing a Critical Thinking Pattern Based on Vigotsky’s Constructionist Theory and its Impact on Students’ Critical Thinking

The purpose of this study was to identify the components of critical thinking education model based on the Vygotsky’s constructivist theory and to study the effectiveness of the model on the critical thinking of the fifth grade elementary students. The method of this study wascombined studies (qualitative and quantitative). The statistical population in the qualitative section included all relevant articles indexed in databases of science direct, PubMed, cinahl, and Scopus. From this population, 34 articles were selected using purposeful sampling and for validate the pattern were selected 32 relevant experts by purposeful snowball sampling. The statistical population of quantitative part consisted all 5th grade elementary school students in the academic year of 20172018 in Tehran. From this population, 66 people were selected using a cluster sampling method and randomly assigned two experimental and control groups. Data collection tools included researchermade questionnaire and the WatsonGlaser critical thinking appraisal (1998). To analyze the qualitative section data was used content analysis, for patternvalidation using the confirmatory factor analysis and effectiveness section was performed using covariance analysis. The findings showed that the critical thinking model were classified according to Vygotsky’s theory in three classes: teacher role, learner’s role and the role of knowledge. The results showed that fitting the critical thinking model was optimal according to experts and critical thinking pattern led to a significant difference between groups in critical thinking by 53%. According to the results, applying Critical Thinking Model based on Vygotsky’s theory is effective on critical thinking of students.