تعیین و مقایسه انرژی و موادمغذی سبد غذایی معمول خانوار به تفکیک اقلیم‌ها در سال‌های 1395 تا 1398، با استفاده از داده‌های هزینه و درآمد خانوار

سابقه و هدف: بررسی وضعیت تغذیه‌ای مردم و چگونگی مصرف مواد غذایی خانوار‌ها در کشور به منظور فراهم آوردن شواهد و بهره‌گیری از آن‌ها برای آموزش، ارتقاء سواد غذایی و سیاست‌گذاری‌های تغذیه‌ای یک ضرورت محسوب می‌شود، هدف مطالعه‌ی حاضر تعیین و مقایسه انرژی و موادمغذی دریافتی از سبد غذایی معمول خانوار به تفکیک اقلیم‌ها در سال‌های 1395 تا 1398بود.مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی تکرار‌شونده از داده‌های پیمایش هزینه و درآمد خانوار hies (household income and expenditure survey) 128716 خانوار ایرانی در سال‌های 1395 تا 1398 استفاده شد. با توجه به تقسیم‌بندی استان‌های ایران به اقلیم‌های 11 گانه در مطالعه‌ی پژوهشی بر وضعیت ریزمغذی‌های ایران (پورا 2)، داده‌های کشوری هزینه درآمد خانوار در سال‌های 1395 تا 1398 بر حسب این اقلیم‌ها تفکیک شد. برای تخمین میزان دریافت از سبد معمول خانوار، مقادیر دریافتی خانوار برای هر یک از اقلام غذایی با استفاده از شاخص معادل مرد بزرگسال ame (adult male equivalent) به سطح فردی تبدیل شد. با استفاده از نرم‌افزار تغذیه‌ای nutritionist4 و کد‌نویسی در برنامه‌یr  مقدار انرژی دریافتی و ریزمغذی‌های آهن، کلسیم، ریبوفلاوین، ویتامین آ به دست آمد. برای مقایسه انرژی و مواد مغذی دریافتی از سبدغذایی معمول خانوار در سال های 1395 تا 1398 از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون post hoc استفاده شد.یافته‌ها‌: در چهار سال مورد مطالعه، بیشترین میانگین دریافت انرژی(3127.575 کیلوکالری) و آهن (27.453 میلی‌گرم) مربوط به اقلیم 10 (ایلام، کردستان، کرمانشاه، لرستان و همدان)، بیشترین میانگین کلسیم (1070.82 میلی گرم) و ریبوفلاوین  (2.275 میلی‌گرم) مربوط به اقلیم 2 (آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل) و بیشترین میانگین ویتامین آ (624.347 میکروگرم) مربوط به اقلیم 9 (زنجان، قزوین، قم، مرکزی) بود. کمترین میانگین دریافت تمام موارد به جز ویتامین آ در چهار سال مطالعه مربوط به اقلیم 11 (فارس، کرمان، کهگلویه و بویراحمد) و کمترین میانگین دریافت ویتامین آ به اقلیم 5 (سیستان بلوچستان، خراسان جنوبی) تعلق داشت. به غیر از مصرف انرژی، آهن، کلسیم، و ریبوفلاوین در اقلیم 7 (بوشهر، هرمزگان، خوزستان) و کلسیم و ریبوفلاوین در اقلیم 8 (تهران، البرز)، در تمام اقلیم‌ها مصرف انرژی و ریزمغذی‌های مورد بررسی در سال 98 نسبت به سال 95 کاهش یافته بود. در رابطه با مصرف ریزمغذی‌ها میانگین مصرف آهن در تمام اقلیم‌ها در 4 سال مطالعه بالاتر از مقادیر رواداشت غذایی توصیه شده rda (recommended dietary allowance)  بود. اما در رابطه با کلسیم، تنها دریافت اقلیم 2 بالاتر از مقدار rda بود. میانگین مصرف ریبوفلاوین نیز در تمامی اقلیم‌ها بالاتر ازrda  بود. به طور متضاد در رابطه با ویتامین آ، میانگین مصرف در 4 سال مطالعه در تمام اقلیم‌ها کمتر از rda بود.نتیجه گیری: در مجموع یافته‌ها نشان داد که وضعیت دریافت انرژی و ریزمغذی‌های مورد مطالعه از سبد غذایی معمول خانوار در فاصله سال‌های مطالعه روند کاهشی داشته است. این وضعیت در اقلیم 11 با وضعیت خشکسالی قابل توجه و اقلیم 5 به عنوان یک اقلیم خشک و با وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین، قابل توجه تر بود. در ضمن، میانگین وضعیت دریافت کلسیم و ویتامین آ در تمام اقلیم‌ها (به جز اقلیم 2 در مورد کلسیم) کمتر از مقادیر rda بود. این یافته‌ها لزوم برنامه‌ریزی‌های آتی برای اجرای سیاست‌های با محوریت حمایت غذایی به خصوص در اقلیم‌های دارای وضعیت خشکسالی و محروم را مورد تاکید قرار می‌دهد.

comparing energy and nutrients of the usual household food baskets using climatic regions classification, 2015–2018, and household incomes and expenditure data

background and objectives: it is necessary to investigate nutritional statuses of the people and how household consume foods in the country provide evidence and use them for education, promotion of food literacy and nutritional policies. the objective of this study was to assess and compare energy and nutrient intakes from the usual household food baskets based on climatic regions classification, 2015–2018.materials and methods: in this repeated cross-sectional study, data of the household`s income and expenditure survey (hies) of 128,716 iranian households, 2015–2018, were used. based on the division of iran’s provinces into 11 climatic regions in a study on the micronutrient status of iran (national integrated micronutrient survey 2012, nims-2), national data of the household income expenditure survey in 2015–2018 were separated. to estimate quantities of intake from the household usual baskets, the household intake quantity for each food item was converted to the individual level using adult male equivalent (ame) index. using nutritionist 4 software and coding in r program, quantities of energy intakes and micronutrients of iron, calcium, riboflavin and vitamin a were calculated. one-way analysis of variance and post-hoc tests were used to compare energy intakes and nutrients received from the usual household food baskets, 2015–2018.result: in the four studied years, the highest average intake of energy (3127.575 kcal) and iron (27.453 mg) belonged to the climatic region 10 (ilam, kurdistan, kermanshah, lorestan and hamedan), the highest average calcium (1070.82 mg) and riboflavin (2.275 mg) belonged to the climatic region 2 (west azerbaijan, east azerbaijan and ardabil) and the highest average of vitamin a intake (624.347 µg) belonged to the climatic region 9 (zanjan, qazvin, qom and markazi). the lowest average intake of all items except vitamin a in the four years of the study was linked to the climatic region 11 (fars, kerman, kohkilouyeh and boyer ahmad) and the lowest average intake of vitamin a belonged to the climatic region 5 (sistan baluchistan and south khorasan). except for energy consumption, iron, calcium and riboflavin in the climatic region 7 (bushehr, hormozgan and khuzestan) and calcium and riboflavin in the climatic region 8 (tehran and alborz), energy consumption and assessed micronutrients decreased in all climatic regions in 2018, compared to 2015. regarding consumption of micronutrients, the average consumption of iron in all climatic regions in the four years of the study was higher than the recommended rda. for calcium, intake was more than the rda recommendation only in the climatic region 2. the average consumption of riboflavin was higher than the rda recommendation in all the climatic regions. regarding vitamin a, the average consumption in the four years of the study was lower than the rda recommendation in all the climatic regions.conclusion: overall, the findings showed that energy and micronutrient intakes from the usual household food baskets generally decreased over the years of the study. this situation was more significant in the climatic region 11 with significant droughts and in the climatic region 5 as a dry climatic region with low socioeconomic statuses. in addition, the average intakes of calcium and vitamin a in all climatic regions (except climatic region 2 regarding calcium) were lower than the recommended rda. these findings emphasize the necessity of further planning for the implementation of policies focusing on food supports in drought-affected and deprived climatic regions.