میزان توجه به سواد غذا و تغذیه در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی

سابقه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتب درسی مقطع ابتدایی در ایران، از نظر میزان پرداختن به مولفه‌های سواد غذا و تغذیه انجام گرفت. مواد و روش‌ها: این پژوهش توصیفی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بر جامعه آماری شامل کلیه کتاب‌های درسی دوره ابتدایی (پایه اول تا ششم) در سال تحصیلی99-1398 به صورت سر شماری انجام شد. ابزار پژوهش چک ‌لیستی شامل مقوله‌های سواد غذا و تغذیه، در حیطه‌های شناخی، مهارتی، ارزشی نگرشی و زیرمولفه‌های آنها بود. روایی ابزار با مراجعه به ادبیات علمی مربوطه و نظر متخصصان تغذیه و برنامه‌ریزی درسی تایید شد. پایایی ابزار پژوهش بر اساس درصد توافق بین دو کدگذار (بالای 70 درصد) بر اساس روش هولستی برابر با 85.29، مورد تایید قرار گرفت.یافته‌ها‌: فراوانی مقوله‌های سواد غذا و تغذیه در متن، تصویر و پرسش‌های کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی، شامل 664 واحد تحلیل بود که از این تعداد، حیطه شناختی با 609 واحد تحلیل (92 %)t بیشترین فراوانی را داشت. پس از آن، حیطه مهارتی با 52 واحد تحلیل (8%) کمترین فراوانی را داشت و به حیطه ارزشی نگرشی با 3 واحد تحلیل (0%) اساساً توجهی نشده بود. مهارت‌های سواد رسانه، تحلیل برچسب تغذیه‌ای و مهارت‌های تعاملی و تحلیلی، همچنین مقوله‌های ارزشی مانند گرایش‌ها و ارزش‌های تغذیه‌ای و رعایت مسائل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با غذا از مهم ترین مولفه های سواد غذا و تغذیه بودند که در کتب درسی مدارس مغفول مانده بودند.نتیجه گیری: یافته‌ها نشان داد که به مقوله‌های مهارتی و مقوله‌های ارزشی نگرشی سواد غذا و تغذیه در کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی بطور موثر و کاربردی پرداخته نشده است و محتوای موجود از نظر مطابقت با مولفه‌های اصلی سواد غذا و تغذیه و نیازهای دانش‌آموزان نیاز به بازنگری دارد.

Extent of Food and Nutrition Literacy Considerations in Primary School Curriculum and Textbooks

Background and Objectives: The aim of this study was to analyze contents of Grades 1 -6 textbooks in Iran, regarding food and nutrition literacy domains and their components. Materials Methods: This study included content analysis of primary school textbooks (Grades 1 -6) in 2019 -2020 academic year. Analysis included all pages of 41 books of primary schools (4878 pages). Data collection was carried out using checklists comprised of three principal domains of food and nutrition literacy, including cognitive, skill and valueattitude as well as their components. The research tool reliability was assessed based on the agreement rate between the two coders, using Holsti method. The reliability assessment was 85.29%.Results: Of all the food and nutrition literacy components in the books, 92% were related to the cognitive domain whereas 8% belonged to the skill domain of food and nutrition literacy. The valueattitude domain, including nutritional tendency, nutritional health values and cultural and social issues related to foods were mostly missing. Critical factors of food and nutrition literacy in primary school curriculum included media literacy, skills linked to food label analysis, and interactive and critical food and nutrition skills.Conclusion: In conclusion, revision of the textbook contents and curriculums is necessary to ensure that they provide acceptable levels of food and nutritionlinked skills, promoting positive attitudes of healthy eating.