واکاوی امکان سنجی اجرای قسامه با توجه به مقتضیات زمان در تقابل با ادلّه نوین اثبات جرم

زمینه و هدف: امروزه به علت روزآمدی شیوه‌های پاسخ‌دهی به پدیده مجرمانه، ممکن است در برهه‌ای از زمان، اجرای برخی از احکام به علت جلب مصالح بالاتر یا دفع مفاسد مهم‌تر، به تشخیص حاکم اسلامی متوقف گردد. حاکم جامعۀ اسلامی با در دست داشتن دو نهاد مهم «حکم ثانوی» و «حکم حکومتی» می‌تواند برخی از احکام را به ‌صورت موقت متوقف کرده یا شیوۀ اجرای آن را تغییر دهد. در این بین عنصر «مقتضیات زمان» نیز رخصت انعطاف پذیری به ادله اثبات جرم در راستای تحقق فقه پویا و روزآمد را داده است. همین امر اهمیت و ضرورت انجام پژوهش پیش رو را در توجه به مقتضیات زمان در بکارگیری ادله اثبات جرم آشکار می سازد.روش تحقیق: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی و اسنادی می باشد. بدین معنا که با تبیین موضوع و همچنین مراجعه به آراء، نظرات دکترین حقوقی و با بررسی اصول حاکم حقوقی به تحلیل و ارزیابی و نتیجه گیری پرداخته شده است.یافته ها و نتایج: یافته‌های تحقیق حاکی از این است که در احکام شرعی اسلام و از جمله احکام جزایی، مقتضیات زمان به معنای نیازهای واقعی و منطقی جامعه بشری در هر دوران مورد توجه قرار گرفته و بر تمامی احکام شرعی و خاصه احکام جزایی و سیاست کیفری تاثیر می‌‎گذارد. بر همین مبنا، مصلحت‌سنجی در حقوق جزایی اسلام به ویژه بکارگیری ادلّه نوین اثبات جرم، ضمن رعایت اقتضائات زمانی، از یک منظر لازم و فرصت است و از دیگر سو جایگزین نمودن آن با قسامه، چالش به شمار می رود.

analyzing the feasibility of implementing oath according to the requirements of the time in contrast with the new evidence to prove the crime

background and aim: in today’s context, due to the evolving methods of responding to criminal phenomena, there may be instances where the execution of certain legal judgments is temporarily halted by islamic authorities in order to prioritize higher interests or prevent more significant harms. the islamic ruler, equipped with two essential institutions—the “secondary ruling” and the “governmental ruling”—can temporarily suspend some judgments or modify their execution methods. within this framework, the element of “temporal context” grants flexibility to the evidences used for proving crimes, aligning with the realization of dynamic and contemporary jurisprudence. this very aspect underscores the importance and necessity of conducting research that considers temporal context in the application of explicit crime proof evidences.research methodology: the present research employs a descriptive-analytical and documentary methodology. it involves defining the subject matter, consulting legal scholars’ opinions, and analyzing legal principles to arrive at conclusions.findings and results: the research findings indicate that in islamic legal rulings, including penal judgments, the concept of “temporal context” encompasses the genuine and rational needs of human society in each era, significantly influencing all aspects of legal rulings, especially penal laws and criminal policy. consequently, the utilitarian approach in islamic criminal law, particularly the utilization of modern evidences for proving crimes while adhering to temporal requirements, serves as a necessary and opportune perspective. on the other hand, replacing such an approach with traditional legal oaths presents its own challenges.