تحلیلی بر رسیدگی‌‌های خارج از نوبت با نگاهی بر کشف حقیقت در پرونده های قضایی

زمینه و هدف: دادرسی منصفانه یکی از شاخصه‌های توسعه‌یافتگی و مورد تاکید تعالیم دینی و اسناد بین‌المللی است. بر اساس اصل تناسب یکی از معیارهای دادرسی منصفانه تناسب دادرسی با زمانی است که برای آن اختصاص می‌یابد. از این زمان به «زمان متعارف دادرسی» یاد می‌شود. با توجه به مساله اطاله دادرسی دقت در ماده 315 و فلسفه وضع تامین دلایل مدعی این ضرورت را مدلل می‌سازد که درخواست خواهان باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به انجام رسد. بر همین اساس هدف این پژوهش تحلیلی بر رسیدگی‌‌های خارج از نوبت در امور حقوقی در ایران و محاکم حقوقی بین‌المللی است. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. یافته‌ها و نتایج: رسیدگی خارج از نوبت یکی از مباحث آیین دادرسی مدنی است که در موارد زیادی کاربرد دارد. روند رسیدگی خارج از نوبت باعث شده تا در موارد زیر قاضی شورا با مشورت اعضای شورا رسیدگی و مبادرت به صدور رای می‌نماید. الف) دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا نصاب دویست میلیون ریال به‌جز مواردی که در تاریخ الازم‌الاجراء شدن این قانون در دادگستری مطرح هستند، ب) تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه، پ) دعاوی تعدیل اجاره‌بها به شرطی که در رابطه استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد، ت) صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن، ث) ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد، ج) دعاوی خانواده راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند الف در صورتی که مشمول ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب 1/12/1391 نباشند، چ) تامین دلیل و ح) جرایم تعزیری که صرفاً مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد. اگر چه میان اصحاب دعوی و قاضی شاهد تفکیک وظایف هستیم به نحوی که اثبات امر موضوعی با تکلیف اصحاب دعوی و اثبات امر حکمی تکلیف قاضی است، اما در پاره‌ای موارد لازم است تا قاضی از باب کشف حقیقت راسا اقداماتی را انجام دهد.

an analysis of out-of-turn proceedings with a view on discovering the truth in court cases

background and purpose: fair trial is one of the indicators of development and emphasized by religious teachings and international documents. based on the principle of proportionality, one of the criteria of a fair trial is the proportionality of the trial with the time allocated for it. this time is referred to as ®ular trial time&. considering the issue of delaying the proceedings, the precision in article 315 and the philosophy of providing the claimant’s reasons indicate the necessity that the claimant’s request should be completed in the shortest possible time. based on this, the purpose of this research is to analyze out-of-turn proceedings in legal affairs in iran and international legal courts.method: according to the nature of the subject, objectives and method of collecting information, the research method is library and descriptive-analytical.findings and results: out-of-turn processing is one of the civil procedure topics that is used in many cases. the out-of-turn hearing process has caused the shura judge to consult with the shura members and issue a decision in the following cases. a) financial lawsuits regarding movable property up to two hundred million rials, except for cases that are pending in the court of law on the mandatory date of entry into force of this law. b) all lawsuits related to the eviction of the same tenant, except for the lawsuits related to goodwill and business rights. c) lawsuits for rent adjustment, provided that there is no dispute in the rental relationship. t) issuance of inheritance limitation certificate,