ارزیابی فن‌آوری‌‌های کنترل آب تولیدی با رویکرد مدیریت فن‌آوری‌ در یکی از مخازن نفتی ایران

استخراج نفت و گاز از مخازن هیدروکربوری زیرزمینی معمولا با تولید آب همراه است. با افزایش عمر مخزن،‌ تولید آب همراه و هم‌چنین مشکلات مربوط به آن مانند از دست‌رفتن بخش اعظمی از ذخیره هیدروکربور، کاهش تولید نفت، افزایش هزینه‌های تولید، آسیب‌دیدگی‌های سازندی و ... نیز افزایش می‌یابد؛ تاجایی‌که می‌توان تولید آب همراه را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در میادین بالغ قلمداد نمود. در این پژوهش به‌منظور به‌کارگیری فن‌آوری‌ مناسب کنترل آب تولیدی در یکی از میادین نفتی جنوب ایران، تلاش شده است پیش از انجام مطالعات آزمایشگاهی، شبیه‌‌‌سازی و عملیات پایلوت میدانی، با شناخت اولیه مخزن و منشا تولید آب همراه، فن‌آوری‌‌ها با اتخاذ رویکردی جامع، شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی گردند. بدین‌تر‌تیب پیش از تمرکز بر جزئیات فنی، معیارهای فنی، اقتصادی، زیست‌محیطی، سیاسی/ اجتماعی، بازار، ظرفیت‌های فنی و اثرات ورود فن‌آوری‌ جدید به زیست‌بوم صنعتی موجود و تعامل فن‌آوری‌ جدید با سایر اجزای صنعت نیز به‌عنوان یک جزء حیاتی در فرآیند توسعه فن‌آوری‌ به‌صورت روش‌مند در نظر گرفته شده است. ارزیابی فن‌آوری‌ با چنین دیدگاه کلانی، به فرآیند تدوین استراتژی فن‌آوری‌ سازمان نیز کمک شایانی می‌نماید. از این‌رو با رویکرد حذف و یا کاهش آب تولیدی، ضمن مروری بر تجارب جهانی، شانزده فن‌آوری‌ در دو دسته فن‌آوری‌‌های مسدود‌سازی شیمیایی و مکانیکی شناسایی شدند. معیارهای جذابیت فن‌آوری‌ (پانزده معیار) از یک‌سو و از سوی دیگر معیارهای ارزیابی میزان توانمندی شرکت در به‌کارگیری فن‌آوری‌‌ها (شش معیار) با استفاده از ادبیات مدیریت فن‌آوری‌ و نظرات خبرگان شناسایی، بومی‌سازی و وزن‌دهی شدند. با استفاده از پرسش‌نامه، داده‌های مربوط به ارزیابی هریک از فن‌آوری‌‌ها از منظر هریک از معیارها جمع‌آوری و موقعیت فن‌آوری‌ در ماتریس جذابیت- توانمندی مشخص شد؛ «مسدود کننده‌های مکانیکی (پلاگ سیمانی، پلاگ فلزی و....)»، «راندن آستری و مسدودسازی مشبک‌ها»، «حفاری حفره کنارگذر»، «وصله لوله جداری»، «توپک دوپا»، «حفر چاه افقی» و «ژل پلیمر» درقالب سبد فن‌آوری‌‌های اولویت‌دار برای سازمان تعیین و به‌عنوان گزینه‌هایی جهت مطالعات تفصیلی آتی پیشنهاد گردیدند.

aluation of produced water control technologies using a technology management approach in an iranian oil field

oil and gas production is usually associated with the production of water. as the life of the field increases, water production and related problems such as losing a large part of the hydrocarbon reserves, decrease in oil production, increase in production costs, formation damages, etc. also increase; so far, excessive water production has been considered as one of the main challenges of mature fields. in this research, in order to screen the appropriate technology for solving the excessive produced water problem in one of the southern iranian oil fields, required technologies were identified and prioritized by employing the comprehensive approach. this approach was employed before conducting laboratory tests, simulation study, and pilot operations to save money and time. therefore, before focusing on technical details, other contributing factors such as economy, environment, political/social aspects, market, technical capacities, and the effects of new technology entering the existing industrial ecosystem and finally the interaction of new technology with other industry components as a vital part in the technology development process were considered. technology evaluation using the above-mentioned approach helps the organization’s technology strategy development process. in order to perform the methodology, sixteen technologies were identified in two categories of chemical and mechanical by reviewing scientific references and field preliminary data to reduce or eliminate excessive produced water. fifteen attractiveness criteria along with six criteria for evaluating the company’s capability of using them were identified. these criteria were localized and weighted using the literature of technology management and experts’ opinions. using the questionnaire, data related to each technology was collected from the perspective of each criterion. therefore, the position of the technology in the attractiveness-capability matrix was determined; «mechanical plugs (cement bridge, etc.)», «short liner», «side track», «casing patch», «straddle packer», «horizontal drilling» and «polymer gel» were determined as the technology portfolio for the organization and proposed as candidates for future detailed studies.