امکان ‌سنجی مناطق ذخیره ‌سازی گاز با استفاده از مدل ahp_fuzzy: مطالعه موردی استان بوشهر

ذخیره‌ سازی گاز یکی از اجزای حیاتی سیستم انرژی جهانی است و نقش مهمی در تضمین امنیت انرژی ایفا می‌کند، به ‌ویژه در کشورهایی که به‌شدت به گاز طبیعی به‌عنوان منبع اولیه انرژی متکی هستند. با افزایش تقاضا برای گاز طبیعی، نیاز به تاسیسات ذخیره‌سازی گاز کارآمد و موثر بیش‌ازپیش اهمیت می‌یابد. یکی از راه‌کارهای رفع این نیاز پیدا کردن مدل بهینه برای مکان گزینی است که ترکیب نظرات کارشناسان و سیستم‌های اطلاعات مکانی باشد. بر همین اساس هدف از این تحقیق شناسایی ذخیره‌گاه‌های گاز در استان بوشهر است که با ترکیبی از سیستم اطلاعات جغرافیایی و پنل خبرگان، بهینه‌ترین مکان ذخیره گاز را شناسایی می‌کند. روش تحقیق در این بررسی به‌صورت تحلیلی - توصیفی است و ماهیت کاربردی دارد. جهت شناسایی شاخص‌ها از مطالعات نظری استفاده‌شده که درنهایت چهار بعد طبیعی (9 متغیر)، کالبدی (5 متغیر)، زیست‌محیطی (5 متغیر) و زیرساختی (9 متغیر) مشخص گردید که لایه مکانی هرکدام از معیارها تهیه شد. لایه gis متغیرهای مطرح شده از طرح آمایش سرزمین اخذ شده‌است. جهت نرمال‌سازی از روش فازی خطی کاهشی و افزایشی استفاده شده که از 25 معیار مشخص‌شده 9 معیار دارای اثر منفی و با روش فازی خطی افزایشی نرمال‌سازی شده و 16 شاخص دیگر نیز با روش فازی خطی کاهشی نرمال شده‌اند. با توجه به نظر کارشناسان در بستر مدل تحلیل سلسله‌مراتبی، گنبدهای نمکی و سفره آب‌های زیرزمینی با وزن 0.097 به‌عنوان مهم‌ترین معیار شناسایی‌شده‌اند. با توجه به اینکه نرخ ناسازگاری در مدل برابر 0.05 و کمتر از بوده بنابراین صحت مقایسه زوجی بین معیارها توسط کارشناسان نیز تایید می‌شود. بعد از اعمال وزن معیارها و تلفیق آن‌ها با استفاده از عملگرهای پنج‌گانه فازی روش گاما بهترین مکان را شناسایی کرده و دو مکان ازجمله گنبد نمکی جاشک و گنبد نمکی سربسی به‌عنوان مناسب‌ترین مکان ذخیره گاز شناسایی ‌شده‌اند.

a systematic approach to identify gas storage areas using ahp_fuzzy model: a case study of bushehr province

gas storage is a vital component of the global energy system and plays a crucial role in ensuring energy security. as demand for natural gas increases, the need for efficient and effective gas storage facilities becomes increasingly important. one solution for this need identified by researchers and engineers is to find an optimal model for site selection, which it combines expert opinions and geographic information systems. thus, the aim of this study is to identify gas storage sites in the bushehr province by using a combination of geographic information systems and an expert panel to identify the most optimal location for gas storage. the research methodology in this study is analytical-descriptive, and it has a practical nature. to identify the indicators, theoretical studies have been used, ultimately determining four dimensions: natural (9 variables), physical (5 variables), environmental (5 variables), and infrastructure (9 variables), for which each criterion›s spatial layer was prepared. of the 25 identified criteria, 9 have a negative effect, and they are normalized using an increasing linear fuzzy method, and the other 16 indices are normalized using a decreasing linear fuzzy method. according to the experts› opinions, salt domes and underground water tables, with a weight of 0.097, are identified as the most important criteria. given that the inconsistency rate in the model is 0.05 and less than 0.1, the validity of the experts› comparisons is also confirmed. after applying the criteria weights and combining them using five fuzzy operators, the gamma method identifies the best location, and two places, including the jashak salt dome and the sarbesi salt dome, are identified as the most suitable locations for gas storage.