پهنه‌بندی و تحلیل سیلاب‌های دو و پنجاه ساله در رودخانه‌های منتخب با استفاده از مدل hec-ras

علی‌رغم اینکه رودخانه‌های استان سیستان و بلوچستان از رودخانه‌های سیل‌خیز کشور محسوب می‌شوند، تاکنون مطالعات کمی در زمینه مطالعه سیلاب آن‌ها انجام شده است. با توجه به اهمیت ویژه رودخانه‌های مرزی این استان، در این پژوهش چهار رودخانه مرزی ماشکیل، سورین، گزو و بیرآبان به لحاظ هیدرولیک سیلاب بررسی‌ شدند. بدین‌منظور با استفاده از مدل hec-ras، نرم‌افزار arcgis و افزونه hec-georas به مدل‌سازی هیدرولیکی سیلاب‌ و تعیین نقشه‌های پهنه‌بندی سیل با دوره‌های بازگشت 2 و yr 50 در این رودخانه‌ها پرداخته ‌شد. با محاسبه پارامترهای هیدرولیکی مختلف مشخص شد که در شرایط دبی با دوره بازگشت yr 2 یا دبی غالب، رودخانه‌ ماشکیل دارای بیش ترین مقدار عمق و گستردگی سیلاب در بین رودخانه‌های موردمطالعه است. همچنین رودخانه گزو دارای بیش ترین مقدار سرعت متوسط سیلاب بود. در شرایط دبی با دوره بازگشت  yr50 نیز رودخانه‌های ماشکیل و گزو قابلیت سیل‌خیزی بیش تری را داشتند. در نهایت نسبت تغییرات پارامترهای هیدرولیکی مختلف با تغییر دوره بازگشت سیلاب از 2 به yr 50 بررسی شد. نتایج نشان داد که افزایش دبی بین 5.8 تا 28.3 برابر در رودخانه‌های موردمطالعه تاثیر بیش‌تری را روی حجم سیلاب با نسبت 3.3 تا 7.8 برابر و مقدار گستردگی سیلاب با نسبت 2.3 تا 4.5 برابر داشت.

zoning and analyzing of two and fifty-year floods of selected rivers using hec-ras model

in sistan and baluchestan province, the rivers are prone to flooding, but few studies have assessed the floods in these rivers. given the substantial importance of the border rivers in this province, flood hydraulics for four border rivers, namely mashkil, surin, gezo, and biraban, were studied in this research. to this end, hydraulic modeling of floods and preparation of flood zone maps with 2- and 50-yr return periods were performed using the hec-ras model, arcgis software, and hec georas extension. according to the calculation and comparison of various hydraulic parameters, in 2-year return period discharge or dominant discharge, the mashkil river had the highest depth and extent of floods, and the gozo river had the highest average flood velocity among the studied rivers. in the 50-year return period discharge, mashkil and gozo rivers had a greater potential for flooding. finally, comparing the ratio of changes in different hydraulic parameters with the change of flood return period from 2 to 50 years indicated that the increase of discharge (5.8-28.3 times) in the studied rivers had greater effects on the flood volume (3.3-7.8 times) and its extent (2.3-4.5 times).