ارزیابی کارآیی مدل mpsiac برای برآورد رسوب حوزه آبخیز زریبار

یکی از مشکلات مهار فرسایش حوزه های آبخیز، کمبود داده های آماری برای برآورد دقیق میزان فرسایش و رسوب است. برآورد رسوب با استفاده از مدل های تجربی به دلیل سهولت استفاده امری رایج می باشد که تا حدودی کمبود داده های آماری را برطرف نموده است، اما دقت مدل های تجربی بستگی به شرایط و وضعیت محل موردبررسی دارد. هدف از این پژوهش بررسی کارایی مدل mpsiac در حوزه آبخیز زریبار و تعیین میزان فرسایش در این حوضه بود. بدین منظور تعدادی بند رسوب‌گیر که حداقل yr 10 از احداث آن‌ها سپری‌شده بود، انتخاب شدند. با اندازه‌گیری صحرایی، عمق و سطح مخزن رسوبات در پشت سازه ها، مشخص شد. با تهیه نقشه توپوگرافی مخزن در محیط نرم‌افزار surfer، حجم رسوبات محاسبه شد. داده‌های ثبت‌شده با مقدار رسوب برآورد شده واحد هیدرولوژیکی بالادست بند رسوب‌گیر که با استفاده از مدل mpsiac به‌دست‌آمد، مقایسه شد. بر اساس نتایج اندازه گیری مخازن، متوسط رسوب‌دهی 10 واحد هیدرولوژیکی منتخب، برابر 0.38، حداقل رسوب 0.03 و حداکثر رسوب m^3/ha.yr 1.18 به دست آمد. مقدار رسوب برآورد شده به‌وسیله مدل نیز به‌طور متوسط 2.02، حداقل 0.61 و حداکثر m^3/ha.yr 2.96 محاسبه شد. نتایج آنالیز هر دو روش با استفاده از آزمون t جفتی نشان داد که اختلاف بین میانگین ها برای مقادیر رسوب‌دهی برآورد شده با استفاده از مدل با مقادیر اندازه گیری شده در سطح 5% معنی دار نیست. کارایی و میانگین نسبی مجذور مربعات خطا (rmse) نشان داد که مدل mpsiac برای محل موردبررسی کارایی مناسبی نداشته و لازم است قبل از استفاده مورد واسنجی قرار گیرد.

Evaluation of the MPSIAC Model for Estimating Sediment in Zeribar Watershed

One of the problems of watershed erosion control is the lack of sediment data to accurately estimate erosion and sediment yield. Sediment estimation using empirical models is common due to its ease of use, which has somewhat remedied the lack of statistical data, but it is essential to ensure the accuracy of models. To evaluate the efficiency of MPSIAC model in Zaribar watershed, a number of sediment checkdams that were at least ten years old, were selected. After determining the depth of sediments and preparing a map using surfer software, the volume of sediments in checkdam reservoirs was calculated and the results with the estimated sediment of the hydrological unit upstream of the checkdams obtained using the MPSIAC model, were compared. The results indicated that the average of observed data of ten selected hydrological units was 0.38, the minimum sediment was 0.03 and the maximum sediment was 1.18 m3/ha.yr. The estimated amount of sediment in the model is an average of 2.02, a minimum of 0.61 and a maximum of 2.96 m3/ha.yr. The results of analysis of both methods using paired ttest showed that the difference between the means for the sedimentation values estimated using the model with the measured values at the level of 5% is not significant. Also, determining the efficiency and RMSE showed that the MPSIAC model is not suitable in study area.