بررسی عوامل موثر بر شوری آب در رودخانه قزل‌اوزن

مسئله شوری آب‌های سطحی توسط برونزدهای سطحی نمکی با توجه به کثرت و گستردگی سازندهای نمکی در ایران بسیار مهم و قابل‌توجه است. در این پژوهش علل تغییرات کیفیت آب رودخانه قزل‌اوزن در محدوده استان زنجان بررسی شد. در این راستا جهت بررسی دقیق عوامل موثر و همچنین میزان تاثیر هر یک از این عوامل بر تغییرات کیفیت آب، حوضه آبریز این رودخانه به 16 زیرحوضه تقسیم شد. بر اساس نمونه‌برداری و آنالیز نمونه آب از 14 نقطه در مسیر رودخانه‌ی قزل‌اوزن و آبراهه‌های منتهی به این رودخانه، وضعیت کیفیت آب بررسی شد. اطلاعات حاصل از نتایج آنالیزها نشان می‌دهد که تیپ و رخساره غالب آب در این رودخانه، کلروره سدیک می‌باشد. همچنین کیفیت آب برای مصرف کشاورزی در رده نامناسب قرار دارد. در ادامه بر اساس اطلاعات موجود و بازدیدهای متعدد میدانی، میزان بار شوری به‌عنوان یک پارامتر پیشنهادی معرفی و در هر حوضه محاسبه شد. بر این اساس در محدوده استان زنجان، سالانه حدود ton 4359 املاح از طریق آب بلااستفاده چشمه‌ها وارد رودخانه قزل‌اوزن می‌گردد. همچنین به‌منظور بررسی تمامی عوامل موثر بر تغییر کیفیت آب رودخانه، مطالعات میدانی زیادی به‌عمل‌آمده و نتایج حاصل از این بررسی‌ها نشان می‌دهد که وجود سازندهای تبخیری و کربناته در منطقه، ارتباط رودخانه با میان لایه‌های نمکی، تبخیر در حوضه‌های بسته و در نهایت تشکیل رسوبات تبخیری در حاشیه رودخانه از عوامل اصلی شور شدن آب رودخانه قزل‌اوزن در محدوده استان زنجان می‌باشد.

Investigating the Factors Affecting the Salinity of the Ghezelozan River Water

The issue of salinity of surface waters by saline surface outcrop is very important due to the abundance and extent of salt formations in Iran. In this research work, the causes of water quality changes in the Ghezelozan River in Zanjan province was investigated. In order to investigate the effective factors as well as the effect of each factors on water quality changes, the catchment area of ​​this river was divided into 16 sub basins. Based on sampling from 14 points along the Ghezeloazn River and the rivers that flow to this river and their analysis, the status of water quality was investigated. The data from the results of analyzes show that the main type and facies of this river are sodic chlorine. Water quality is also inadequate for agriculture. In the following, based on the available information and field observations, salinity load was introduced as an innovative parameter calculated for each basin. Accordingly, in the Zanjan province, about 4359 tons of salts discharged into the Ghezelozan River through unused water. Moreover, in order to investigate all factors affecting the quality of river water, a lot of field studies were done and the results of these studies show that the presence of evaporative and carbonate formations in the region, the river link with saline layers, evaporation in closed areas, and eventually evaporation of sediments on the margin of the river are the main factors of saltinification of the Ghezelozan river are in Zanjan province.