بازاندیشی در مفهوم ‏شناسی «میان ‏رشتگی» و تاریخچه ادبیات نظری آن در ایران

میان ‏رشتگی، رویکردی جدید در عرصه پژوهش، آموزش و طبقه‏ بندی علم است که از منظرهای کاربردی مختلف، ضرورت فراوان دارد، بااین ‏حال، فقر ادبیات نظری آن، از موانع رواج و توسعه آن محسوب می‏شود تا آنجا که حتی میان ‏رشته ‏ای پژوهان، به ابهام مفهومی خود این اصطلاح، تصریح دارند. این مقاله با روش تحلیل محتوای کیفی با بهره ‏گیری از نظریه معاصر استعاره و با استفاده از منابع کتاب‏خانه ‏ای می‏کوشد با استخراج مولفه‌های اصلی «میان‏ رشتگی»، انگاره ‏ای روشن از مفهوم آن ارائه داده و تاریخچه ادبیات نظری این حوزه نوپدید در ایران را شناسایی و معرفی کرده است. مطابق بررسی این پژوهش، عمر ادبیات رویکرد میان ‏رشته‏ ای و تلفیقی در ایران، همگام با خط ‏مشی‏ گذاری علم در این زمینه، کمی بیش از دو دهه است. موضوع مطالعات میان ‏رشته ‏ای، مسئله ‏ای «پیچیده» بوده و پیچیدگی را می‏توان به «مطالعه رفتار سیستم ‏ها» تعریف کرد و راه میان‏ رشتگی از رشته ‏های تخصصی می‏گذرد. شبکه معنایی «میان ‏رشتگی» متشکل از شش مفهوم «تلفیق و ترکیب»، «استفاده از چند دانش تخصصی»، «دیالکتیک و جمع ‏گرایی پویا»، «موضوع پیچیده»، «فرآیند بودن» و «ارزش‌افزوده معرفتی داشتن» است. از میان این مولفه‌ها، «تلفیق و ترکیب» نقشی محوری و اساسی دارد. بر اساس همین مولفه است که طیف میان ‏رشتگی ترسیم می‏گردد و میان‏ رشته ‏ای ‏نماها از میان‏ رشته‏ ای واقعی تمایز پیدا می‏کند.

Reflection on Identifying the Concept of “Interdisciplinary” and the History of Its Theoretical Literature in Iran

Interdisciplinary is a new approach to research and education. This approach is very necessary for a variety of practical perspectives. However, the impoverishment of its theoretical literature is one of the barriers to its development. This article is written using an analyticaldescriptiveinterpretive method and using library resources. This attempts to give a clear idea of the concept of ’interdisciplinary’ and identify the theoretical literature of this new field in Iran.According to this study, the life of the interdisciplinary approach in our country is just over two decades. The subject of interdisciplinary studies is a &complex& one. Complexity can be defined as &studying the behavior of systems&. In addition, the interdisciplinary path passes through several specialized disciplines.The &interdisciplinary& semantic network consists of six concepts: &Integration&, &the use of some specialized knowledge&, &dynamic dialectics&, &complex subject&, &process& and &knowledgeadded value&. Among these components, &integration& has a central role. According to Integration, the difference between the actual intersection and the fake intersection is determined.