بررسی مقوله‌های طبقه‌بندی خاص مدارک و ارائه طرح طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها با تاکید بر پرسش‌های wh

این پژوهش با هدف بررسی مقوله‌های خاص مدارک و همچنین بررسی کاربرد پرسش‌های پنج‌گانه wh برای دستیابی به طرح و روشی برای طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها انجام‌ شده است. به این منظور از عناصر کتاب‌شناختی و فراداده‌ای که در سازمان‌دهی پایان‌نامه‌ها بکار می‌روند به‌عنوان مقوله‌هایی برای پاسخ به پرسش‌های wh استفاده کرده است. در این پژوهش مرور طبقه‌بندی‌‌های موجود به روش سندی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است و بررسی مقوله‌های موردنظر برای طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها و مطابقت آن‌ها با عناصر فراداده‌ای و کتاب‌شناختی نیز از طریق پیمایش تطبیقی انجام‌ شده است.مرور طرح‌های طبقه‌بندی مدارک نشان داد که بسیاری از کتابداران برای سازمان‌دهی مجموعه‌هایشان دست به ارائه طرح‌های جدیدی زده‌اند. نمونه این طرح‌ها برای انواع قالب‌های منابع اطلاعاتی ازجمله منابع موسیقایی، منابع آرشیوی، اشیای موزه‌ای و هنری، نقشه‌ها، منابع ثبت اختراع، پیایندها و امثال آن ارائه‌ شده است. هم‌چنین طرح‌های متنوعی با توجه به ژانر و حوزه‌های موضوعی مختلف ارائه‌ شده است که حوزه‌های ادبیات و انواع داستان و قوانین ازجمله آن است. بر اساس یافته‌های پژوهش در خصوص طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها، 9 مقوله برای پاسخ به پرسش «چه کسی؟»، 7 مقوله برای پاسخ به پرسش «چه چیزی؟» و برای پاسخ به هرکدام از پرسش‌های «کجا؟»، «چه زمانی؟» و «چرا؟» 2 مقوله تعیین شد که جمعاً 22 مقوله برای پاسخ به پرسش‌های پنج‌گانه wh حاصل شده است. مقوله‌ها با عناصر فراداده‌ای و کتاب‌شناختی در بلوک‌ها و نواحی توصیف مقایسه شدند. بلوک‌ها و فیلدهای یونی‌مارکی مورداستفاده برای طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها شامل: 32 فیلد در 4 بلوک اطلاعات توصیفی، یادداشت‌ها، تجزیه‌و‌تحلیل موضوعی و مسئولیت معنوی اثر هستند که برای پاسخ به هر پرسش با توجه به مقوله موردنظر کاربرد دارند.یافته‌های پژوهش نشان داد که با وجود رده‌بندی‌های مرسوم مدارک در کتابخانه‌ها، کتابداران ایجاد طرح‌های جدید را برای انواع قالب‌ها و همچنین حوزه‌های موضوعی و ژانرها لازم دانسته‌اند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از بررسی طرح طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها با تاکید بر پرسش‌های پنج‌گانه wh، عناصر کتاب‌شناختی و فراداده‌ای که در سازمان‌دهی پایان‌نامه‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند می‌توانند به این پرسش‌ها پاسخ دهند و به‌عنوان مقوله‌های طبقه‌بندی پایان‌نامه‌ها مطرح شوند و با این رویکرد، پایان‌‌نامه‌ها در مرحله سازمان‌دهی و ورود اطلاعات در نرم‌افزار، طبقه‌بندی‌شده و در دسترس کتابداران و کاربران قرار می‌گیرند.

Study of documents specific classifications and offering a dissertation classification plan based on WH questions

Purpose: The purpose of this study was to investigate the specific categories of documents and also evaluate using the five WH questions for achieving the plan and method of dissertation classification. To this end, were used bibliographic and metadata elements organizing dissertations as categories to answer WH questions.Methodology: Two methods of library and comparative survey were used in this research.Findings: Documentation review showed that many librarians have introduced new categories to organize their collections. Samples of these classifications were provided for a variety of information resource formats including music resources, archival resources, museum and art objects, maps, patent, periodicals, and more. Various designs have also been presented for different genres and subject areas, including literary, story and laws.Based on this research, 22 categories were identified to answer the five WH questions including 9 categories for answering the Who? question, 7 categories for answering the What? question and 2 categories for answering Where?, When? and Why? questions. Categories were compared with metadata and bibliographic elements, blocks, and descriptive areas. As a result, the UNIMARC blocks and fields used to classify dissertations include 32 fields  and 4 blocks include descriptive information, notes, subject analysis and the responsibility of the work