مطالعه غلظت فلزات سنگین در خاک و اندام خوراکی سبزی‌های برگی و ارزیابی ریسک خطر مصرف با استفاده از شاخص های احتمال خطرپذیری

طی یک مطالعه میدانی یک ساله، غلظت فلزات سنگین در خاک و اندام خوراکی سبزی های برگی در مزارع محدوده شهرستان‌های ورامین، پاکدشت، پیشوا و قرچک اندازه گیری شد. میانگین غلظت سرب، کادمیوم و نیکل در سبزی های برگی به ترتیب 2.0، 0.07 و 2.1 میلی گرم در کیلوگرم وزن تر بود که در مورد سرب، 10 برابر حداکثر مجاز بود و در مورد کادمیوم و نیکل کمتر از حداکثر مجاز بود. میانگین غلظت سرب، کادمیوم و نیکل در خاک مزارع به ترتیب  10.7، 1.46 و 18.1 میلی گرم در کیلوگرم بود که کمتر از حداکثر مجاز بود. برای ارزیابی ریسک خطر مصرف سبزی های برگی از شاخص خطرپذیری به بیماری های غیرسرطانی استفاده شد. میانگین شاخص خطر پذیری سرب، نیکل و کادمیوم در سبزی های برگی به ترتیب 0.22، 0.05 و 0.03 بود. در بین سبزی های برگی بیش ترین خطرپذیری سرب، نیکل و کادمیوم مربوط به سبزی های نعناع، جعفری و کاهو بود. نتایج حاصل از محاسبه فاکتور تجمع زیستی نشان دهنده آن بود که گشنیز در بین سبزی های برگی، بیش ترین فاکتور تجمع زیستی سرب و نیکل را داشت ولی سبزی های برگی از نظر تجمع کادمیوم تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند.

Study of Nitrate and Heavy Metal Pollutant Concentration in Soil and Edible Leafy vegetables and Risk Assessment of its Consumption with Hazard Quotient Index

During a oneyear field study, the concentrations of nitrates and heavy metals in soil and edible leafy vegetables were measured in farms in Varamin, Pakdasht, Pishva and Qarchak counties. The average concentrations of lead, cadmium and nickle in leafy vegetables were 0.2 , 0.77 and 2.1 mg‌/‌kg, respectively. The concentration of lead were 900% more than standard declared by the National Organization for Standardization of Iran. The average concentrations of lead, cadmium and nickel in the soil of the fields were 10.7, 1.46 and 1.18 mg‌/‌kg, respectively, which was less than the maximum allowed. The risk index for noncancerous diseases was used to assess the risk of leafy vegetables consumption. The average risk index of lead, nickel and cadmium in leafy vegetables was 0.22, 0.05 and 0.03, respectively. Among leafy vegetables, the most dangerous were nitrate, lead, nickel and cadmium from lettuce, mint, parsley and lettuce. The results of the biological concentration factor calculation showed that coriander had the highest lead and nickel biological concentration factor among leafy vegetables, which indicates the tendency of this vegetable to absorb and accumulate lead and nickel compared to others. Leafy vegetables were not much different in terms of cadmium accumulation.