نقش عرفای ایرانی و زبان فارسی در گسترش صلح در شبه قاره پاکستان و هند

حضور ایرانیان مسلمان در شبه قاره پاکستان و هند تاثیر عجیبی در تحولات فرهنگی آن سرزمین بر جای گذاشت. پژوهشگران معتقدند که صوفیان ایرانی در تبلیغ اسلام و اشاعه زبان فارسی و گسترش صلح و دوستی در سرزمین هندوستان سهم بسیاری داشتند چون آنها از نزدیک با مردم آن کشور تماس داشته و نه با زبان بلکه با رفتار خود به تبلیغ دین اسلام ‌پرداختند. از آنجا که بسیاری از آنها از تبعات جنگ، ظلم و زور حاکم بر جامعه خود به سرزمین هند پناه آورده بودند، خواهان صلح و آرامش در این سرزمین بودند. پیروان آنها با سفر به بخشهای مختلف هندوستان، پیام صلح و دوستی را به مردم ‌رساندند. گرچه اسلام به وسیله شمشیر جنگ و تفرقه در شبه قاره وارد شد؛ ولی گسترش و بقای آن مرهون عرفای مسلمانی بود که بیشتر از ایران به شبه قاره آمدند و چهره‌ دیگری از اسلام را که طالب آشتی و دوستی بود به مردم معرفی کردند، و با حسن اخلاق و اعمال نیک و با حفظ صلح آرامش در زندگی خود دلهای مردم را به دست آوردند و مردم را به دین اسلام جذب کردند. این گونه شد که تصوف و عرفان اسلامی در این سرزمین به عاملی برای گسترش صلح تبدیل شد. مبلغین اولیه اسلام که بیشتر صوفیان بودند حتی نومسلمانان را که از طبقه پایین هندو بودند در همه شئون خود شریک کردند. تلاش‌های صوفیان و عالمان دینی فارسی زبان برای تبلیغ و نشر اسلام در شبه قاره نیز در ترویج زبان فارسی بسیار موثر بود. گروه کثیری از عارفان و صوفیان مسلمان مانند خواجه معین‌الدین چِشتی، خواجه قطب‌الدین بختیار کاکی، شیخ بهاءالدین زکریا مولتانی، شیخ جلال‌الدین تبریزی، سید محمد گیسو دراز، میرسید علی همدانی، لعل شهباز قلندر، بابا فریدالدین گنج شکر و ... فارسی زبان بودند و با تبلیغ اسلام و ترویج توحید و اصول اخلاقی و عرفان اسلامی، سبب گسترش صلح و دوستی در جوامع هندو و توده مردم آن سامان شدند. نویسنده در این مقاله به نقش عرفای ایرانی فارسی زبان در گسترش صلح و دوستی در شبه قاره پرداخته است.