بررسی رباعی نویافته منسوب به حزین لاهیجی در کتاب قوانین دستگیری

بازخوانی و تصحیح نسخه های خطی علاوه بر غنی ساختن گنجینه پربار علم و ادب فارسی در بررسی زوایای پنهان زندگی و شعر برخی شاعران بسیار موثر افتاده است و ضرورت تصحیح دوباره برخی دیوانهای شعری را ایجاب می کند. کتاب «قوانین دستگیری» متنی دستنویس مربوط به شبه قاره هند است که برای آموزش دستور زبان فارسی به غیر فارسی زبانان هندی نگارش یافته و به لحاظ ذکر شواهد شعری فراوان از شاعران مختلف، اهمیت ویژه دارد. کمتر شاعر فارسی گوی ایرانی و هندی است که در قوانین دستگیری بیتی به عنوان شاهد مثال دستوری از او ذکر نشده باشد. برخی از ابیات مذکور در این نسخه خطی در دیوان شاعر آن موجود نیست و یا با ضبطی دیگرگونه ارائه شده است. از آن جمله، رباعی منسوب به حزین لاهیجی است که در دو تصحیح صورت گرفته از شعر حزین توسط بیژن ترقی و ذبیح الله صاحبکار نیامده است ولی در منابع هندی به عنوان یک رباعی مشهور از حزین بدان استناد شده است. آنچه در این مقاله خواهد آمد معرفی این رباعی به عنوان سرودة حزین بر اساس شواهد مکتوب و ضبط متفاوت آن در کتاب قوانین دستگیری است.