بررسی تشبیہ بلیغ در مثنوی دول رانی و خضرخان

امیرخسرو (1253-1325) یکی از بزرگترین شاعران قرون وسطی هند بود. او به فارسی، زبان درباری مسلمانان دوره سلطانی و هم به هندوی، زبان بومی منطقه دهلی شعر سرودہ است. دانش او به زبان های عربی، فارسی، ترکی و هندی به او اجازه داد تا با شوخی های برجسته و حیله های تخیلی شگفت انگیز دست و پنجه نرم کند. او به دلیل روانی غزلیات و مھارتی که در زبان فارسی دارد به لقب طوطی هند معروف است. امیرخسرو تقریباً هفتصد سال است که به عنوان یک قھرمان ادبی در تاریخ فرھنگی شبہ قارہ ایستاده است. او به طور خاص به عنوان بنیانگذار فرهنگ هندوستانی گانگا-جمنی که تلفیقی از عناصر مسلمان و هندو است، شناختہ می شود. سومین مثنوی تاریخی او «عشقیه» که بہ نام دول رانی خضرخان نیز شناخته می‌شود، پیوند تصویری دو قومیت کلیدی هندی است که خلق ‌وخوی سرگرم‌ کننده‌ای را ایجاد کردہ است که تاریخ آن با خود شاعر آغاز می ‌شود. . مثنوی دول رانی خضر خان بیش از یک دهه پس از نوشتن خمسه، در سال 1315 تکمیل شد. این احتمالاً شناخته شده ترین شعر داستان تاریخی او و شعری است که بیشتر شھرت کسب کرده، شامل 4200 بیت است، با این حال کمی بیش از چهار ماه طول کشید تا شعر را کامل کند. به نظر می رسد که او پیوسته زیبایی هندی را بر شکوه های مصر، روم، سمرقند و بقیه جهان ترجیح می دهد. او در ادامه به افشای ظرافت لذت بخش شبہ قارہ و تعدد آن می پردازد. او فرهنگ و بینش هندی را به لهجه های آن، عمدتاً فرھنگ سانسکریت که به هیچ وجه در مقایسہ با زبان فارسی کمتر نیست، با افتخار بیان می کند. تمام فرم نمونه ای بی نظیر از شاهکار شعر عاشقانه است. در این مقاله تشبیہات بلیغ به کار رفته در مثنوی دول رانی خضر خان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.