تاثیر و نفوذ سعدی در خالصہ نامہ از رتن چند رایزادہ تحلیل انتقادی و پژوھشی

خالصه نامه که بہ طور عمومی به عنوان تاریخ خالصتان شناخته می شود، توسط رتن چند رای زاده بہ سلک نگارش درآمد. رایزادہ از یک خانواده ی روشنفکران ادبی تعلق داشت و خود وی نیز از تاریخ نویسان ممتاز و برجسته ی قرن نوزدهم میلادی بود۔ به احتمال زیادی، تاریخ یاد شدہ بہ زبان روان و توانای فارسی نوشته شد و در حدود سال 1843 میلادی بہ پایہ ی تکمیل رسید. شایسته است اشاره شود که زبان فارسی در زمان رژیم سیکھا نیز همچنان بہ عنوان زبان رسمی و درباری باقی مانده و جایگاہ ویژہ ی خود را در طبقہ ی اشراف نگہ داشتہ بود. خالصه نامه در واقع تاریخ امپراتوری سیکها ست که توسط یک تاریخ نویس همدرد و تا حدی متعصِّب نوشته شد۔ چون شاھد آن ھستیم کہ وقتی او درباره ی حاکمان مسلمان صحبت می ‌کند، نگاہ بدبینانہ را ارائہ می دھد و اغلب اوقات بی ‌انصافی می‌ کند، اما با وجود آن، خالصہ نامہ را می ‌توان یکی از تاریخ ‌های معتبر سلسله سیکھا دانست. نسخه ی خطی منحصر بہ فرد این تاریخ مهم در کتاب خانه مرکزی دانشگاه پنجاب در لاھور نگه داری می‌ شود. زبان مورد استفاده ی نویسندہ فوق العادہ روان و متعالی و مهمتر از ھمہ بشدّت تحت تاثیر استاد سخن، سعدی شیرازی، است۔ عیان را چہ بیان کہ گلستان سعدی جایگاهی شاخص در تاریخ ادبیات فارسی دارد و بدرستی به عنوان تنھا کتابی در نوع خود شناخته می شود۔ بسیاری از روشنفکران از جمله عبدالرحمان جامی و قاآنی شیرازی به پیروی از سبک شگفت انگیز سعدی کتاب ھایی نوشتہ اند، اما ھیچ مؤرخی از شبه قاره، پیش از رتن چند رای زادہ، هرگز جرأت نکرده بود، راه و روش شیخ شیراز را دنبال کند. در این مقاله ی پژوهشی، تاثیر و نفوذ استاد اجل، سعدی شیرازی، در نثر خالصه نامه مورد ارزیابی و تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

the impact & influence of sa’adi on khaleseh namehby ratan chand raizadeh, a critical & research analysis

khalsah nama, commonly acknowledged as the antiquity of khalistan was penned by ratan chand raizadah who belonged to a clan of literary intellectuals and himself was an illustrious historian of 19th century ad. most probably, this persian history book was written around 1843. it is appropriate to indicate that persian remained the court language during the sikh regime. khalsah nama describes the important incidents took place during sikh regime, written by a sympathizer. although he is miserably prejudiced and unfair when he speaks about the muslim rulers, despite that the work may be assumed one of the reliable histories of the sikh ancestry. the solitary existing text of this imperative antiquity is well-kept in the central library of the punjab university lahore, vide no. 2134/pciii/73. the language used by the historian is fluent and sublime and more importantly under the great influence of sa’adi shirazi. sa’adi’s gulistan is of huge significance in persian prose writings and is rightly known as a book of its own kind. so many intellectuals including jami & qa’ani tried to follow the awe-inspiring style of sa’adi but any historian from the subcontinent, before ratan chand, had never dared to follow the path of sa’adi. in this research article, the impact and influence of sa’adi on the prose of khaleseh nameh has been evaluated and analyzed.