جارج نامہ: تاریخ فارسی دورۀ انگلیسی ھا در شبہ قارہ

ارتباط سیاسی و فرھنگی ایرانیان با مردم شبہ قارہ پاکستان و ھند، سابقہ بسیار طولانی دارد۔ با استقرار دولت ھای اسلامی در شبہ قارہ، زبان فارسی رفتہ رفتہ جایگاہ والایی یافت و بہ صورت زبان رسمی و دیوانی در آمد. در شبہ قارہ بیش ازسی خاندان مسلمان فارسی زبان حاکم بودند کہ اغلب از آنہا از ماوراء النھر و خراسان بہ شبہ قارہ آمدہ بودند. دورۀ فرمانروایی بهادرشاه دوم، مقارن با گسترش قلمرو و اقتدار کمپانی هند شرقی بود که حتی دهلی را نیز در اختیار داشتند و برای شاه مقرری تعیین و پرداخت می‌کردند؛ اما حتی شاه برای تعیین ولیعهد خویش هم قدرتی نداشت۔ دردوره انگلیسی ھا ھم ادبیات پارسی و تاریخ نویسی پارسی رایج بود تا جایی که بعضی مقامات انگلیسی خواستار شدند کہ نویسندگانی کہ بہ آنھا علاقہ و یا آشنایی داشتند، در مورد آنہا تاریخی بہ زبان فارسی بنویسند، در زمان انگلیسی ھا آثاری از زبان ھای پنجابی، ھندی و انگلیسی بہ فارسی ترجمہ شدند؛ اما به احتمال قوی، در شبہ قارہ تا قبل از قرن نوزدھم میلادی، اثری از انگلیسی بہ فارسی برگرداندہ نشدہ بود ۔شاعر پارسی زبان شبہ قارہ، ملا فیروز بن کاووس ھم از خاندانی بود کہ اصلش ایرانی بود و نیاکان وی از ایران بہ شبہ قارہ مہاجرت کرده بودند۔ ملا فیروز نزد اعیان انگریزیہ (انگلیس) بسیار محترم بود و در ھمان زمان، جوناتن دنکن، استاندار بمبئ بہ او پیشنھاد کرد کہ تاریخی در مورد رجال و بزرگان دولت انگریز (انگلیس ) و فتوحات آنان در شبہ قارہ بہ نظم درآورد؛ وی پذیرفت و منظومہ ای بہ زبان فارسی در بحر متقارب و در حدود چھل هزار بیت سرودہ بر آن، نام جارجنامہ نھاد۔ جارجنامہ کہ در تتبع و پیروی شاھنامہ فردوسی سرودہ شدہ و مندرجات آن در شرح فتوحات انگلیسی ھا بین سال ھای (1186 1196ش / 1222 1232ق/ 1807 1817م) در سرزمین شبہ قارہ است۔ این کتاب در سال 1216 ش /1253ق / 1237 م توسط برادرزادۂ ملا فیروز، رستم بن کیقباد به چاپ سنگی رسید. در این مقالہ، بررسی مختصری از این حماسہ منظوم بیان می گردد۔

george nameh: the history of british period in subcontinent

iran has long term political and cultural relations with indo- pak subcontinent. with the establishment of islamic government in the subcontinent, persian language gradually attained a higher rank and became official language. there were almost thirty persian speaking muslim dynasties who ruled the subcontinent and most of them migrated from khurasan & mawra-un-nehar to subcontinent. during the rule of bahadur shah ii, east india company was expanding, which was not only governing delhi but also fixing and paying monthly stipend to the emperor and the emperor was even not free enough to choose his crown prince. during the british rule, persian literature as well as persian historiography was popular. even some of the british officials asked persian writers to write about their history. during british rule, a lot of writings were translated from punjabi, hindi and english to persian but no english writing was translated into persian until 19th century. mulla feeroz bin kavoos, persian poet, belonged to an iranian family who migrated to the subcontinent. mulla feeroz was very respectable for the british. during that time, the governor of bombay, jonathan duncan, offered mulla feeroz to write the history and conquests the british government in the form of an epic. he accepted and composed an epic of about 40,000 verses, named as george nameh, which was written on the pattern of shahnama-e-firdowsi. this book was published by the nephew of mulla feeroz rustam bin kequbaad in 1216. this article provides a brief overview of this epic.