حقوق بشر از دیدگاه عارفان

اگرچه حقوق بشر ظاهرا موضوعی مدرن به شمار می رود که پس از رنسانس وانقلاب صنعتی ذهن وزبان متفکران و فیلسوفان معاصر را به خود مشغول نموده است اما در واقع چنین نیست که این موضوع امری کاملا نوپدید باشد و هیچ ریشه و سابقه ای در گذشته فرهنگی تمدن ها نداشته باشد وبه کلی خصیصه دنیای نو به شمار آید؛چرا که در میان سنت های مختلف بشری ، متفکرانی بوده اند که به این مسایل اندیشیده اند و نکته های بسیارنیکویی نیز گفته اند که ازجمله آنها عارفان بزرگ مسلمان بوده اند.عارفان روشن اندیش و دریا مشرب مسلمان، سالها پیش از متفکران گران مایه و بزرگی چون فرانسیس بیکن ،بنتام ،هابز؛مونتسکیو ، روسو وبسیاری دیگر به تامل در ماهیت و وجودانسان وحقوق او پرداخته و برای آدمی فارغ از رنگ و نژاد و مذهب و اقلیم و... حقوق ویژه ای قایل بودند وبارها وبارها آنها را در آثار و اقوال خود بازگفته اند ازجمله حق آزادی انتخاب مذهب و اعتقاد،برابری در قبال قانون،احترام به همه رنگ ها و ایده ها و عقاید،احترام به حقوق اقلیت های دینی ونژادی و اقلیمی ،نگه داشت حقوق گناه کاران،دزدان ، بی دینان و کافران و تن فروشان وحتی حقوق حیوانات وامثال آن.این بزرگان عارف از آنجا که انسان و وجودش را در برابرخدا و در عرض او نمی دیده اند بلکه آدمی را خلیفه و نماینده و تجلی تام و تمام خدا-که اورا به صورت خود آفریده می دانسته اند- نه تنها رعایت حقوق انسانی را نفی و ترک وطرد حقوق الهی تلقی نمی کردند ؛بلکه عین آن می دانسته و همواره بر آن پای می فشرده اند.این مقاله با تمسک به نص کلام و عین گفته خود این عارفان در آثار اصلی و قطعی آنان می کوشد تا نمونه هایی از این احترام واعتقاد به حقوق انسانی را - که به برخی از آنها اشاره شد- نشان دهد و تحلیل نماید.