بررسی موسیقی بیرونی در شعر عرفی شیرازی

جمال الدین محمد عرفی شیرازی از شاعران طراز اول سده دهم،مشهور در ایران و هند و روم و از سخنوران بزرگ عصر خویش که با وجود حداثت سن و مرگ در دوره جوانی آثار زیبا و ماندگاری از خویش بر جای نهاده است ،کلیات او شامل قصاید،غزلیات،قطعات،رباعیات،ساقی نامه ها،ترجیع بند و ترکیب بند و مثنویهای مجمع الابکار و فرهاد و شیرین (ناتمام) و رساله نفسیه به نثر است. گرچه عرفی خود را غزلسرا می داند و غزلیات او سرشار از تفکرات عرفانی و نوعی آزاد اندیشی است اما شهرت او بیشتر به خاطر قصاید اوست.علاوه بر زبان روان و استوار همراه با نازک خیالی و مضمون یابی،تسلط او بر جنبه موسیقایی شعر ،از دلایل موفقیت اوست.دقت در ظرایف و کاربرد مناسب وزن ، قافیه و ردیف به شعر عرفی زیبایی خاصی بخشیده و آهنگین بودن کلامش،تا حد زیادی نتیجه کاربرد مناسب این عناصر شعری است. این پژوهش به شیوه تحلیل محتوا و کتابخانه ای به بررسی موسیقی بیرونی و تاثیر و جایگاه آن در شعر عرفی پرداخته و پس از اوردن مقدماتی در باب شعر و موسیقی و موسیقی بیرونی،غزلیات و قصاید شاعر را از جهت کاربرد اوزان عروضی مورد بررسی قرار داده و نتایج بدست آمده در قالب جداول و نمودار هایی توصیف شده و در نهایت مشخص گردیده که اوزان شعری عرفی در قصاید و غزلیات بیشتر جویباری و در بحر رمل بوده است.