فردوسی:در نظر تذکرہ و تاریخ نگاران

ابوالقاسم حسن فردوسی، شاعر بزرگ حماسہ سرای ایران در قرن چھارم وپنجم ھجری و قمری زیستہ۔ وی از خانوادہ دھقانان طوس بودوثروت مند وتوانگر بود۔اودر ضیاع خود زراعت میکرد وخوشحال زندگی بسر برد۔فردوسی مردی میھن پرست بودوباتاریخ ایران باستان علاقہ داشت۔ درایران شاھنامہ نویسی از زمانہ قدیم رواج داشت۔ پیش از فردوسی چندین شعرای نامور داستان ملی ایران را نظم کردند،مانندابواعلی بلخی، ابوالموئیدبلخی، شاھنامہ ابومنصوری ھم مھم ترین وقدیم مآخذ تاریخ ایران باستان است۔دقیقی طوسی ھم شاھنامہ نویسی را آغاز کردہ ولی فقط ھزار ابیات نظم کردہ وعمر او وفانکردہ واز دست یک دشمن کشتہ شد۔فردوسی درسن چہل سالگی بہ نوشتن شاھنامہ آغاز کردوشاھنامہ ابومنصوری اساس شاھنامہ فردوسی شد۔ فردوسی ھزار اشعار دقیقی را درشاھنامہ خود بجنسہ شامل کرد۔ شاھنامہ فردوسی نہ صرف درادبیات فارسی بزرگترین منظومہ حماسہ و تاریخ است، ولی درادبیات جہان مقام شامخ دارد۔ این طویل ترین نظم است، مشتمل برشصت ھزار اشعار است ودرسنہ 400ھ تکمیل یافت۔ بعداز تکمیل شدن شاھنامہ فردوسی بجاگفتہ: نمیرم ازین پس کہ من زندہ ام کہ تخم سخن را پراگندہ امفردوسی در نظرتذکرہ و تاریخ نویسان مقام مھم و بزرگ دارد۔ اولین بار ذکر فردوسی بعد از وفات صدسال او، درکتاب چھار مقالہ (550ھ) مولف نظامی عروضی سمرقندی شدہ و او دربارۂ فردوسی چندین اطلاعات مھم نقل کردہ است۔ پس ازان درتذکرہ وتاریخ ھا، ذکر فردوسی شدہ است ولی ھمان اطلاعات کہ نظامی عروض، فراھم کردہ، نقل شدہ است مانند تذکرہ لباب الالباب، تذکرۃ الشعراء دولتشاہ سمرقندی، تذکرۃ الشعرای عبدالغنی، تذکرہ یدبیضا، تذکرہ ریاض الشعراء تاریخ گذیدہ، تاریخ ادبیات ایران مولف رضازادہ شفق، فرھنگ ادبیات فاری دری۔ ادبیات ایران انگلیسی، مولف ای۔جی۔براون۔وغیرھا۔ھمہ تذکرہ وتاریخ نویسان، فردوسی را بایکدل و یک زبان درحماسہ سرائی یکتاوبی ھمتا قرار دادند۔ حق اینست کہ شاھنامہ نویسی از فردوسی آغاز شدہ وبہ فردوسی تکمیل شد۔