جنگ و آشتی در آموزه های عرفانی

عرفان جنگ و صلح را بخشی از صفات فطری انسان می داند زیرا انسان متشکل از دوبُعد متضاد جسم و روح یا خاکی و افلاکی است و اگر جنگی هم باشد جنگ با خود و شکستن نیروهای اهریمنی بر جنگ بیرونی و غلبه بر سپاه شیطان مقدم است. عارفان مسلمان، آشتی و صلح با همه حتی ناهمکیشان را سرلوحه آموزه های خویش قرار داده اند. آنها مدارا و رفق را مقدمه ی صلح و صلح را برطرف کننده ی جنگ می دانند چون با رفق و مدارا می توان از بروز نزاع جلوگیری کرد. سلوک عملی صوفیه با مردم، سازگاری، مدارا و تحمل ایذا و اذیت آنان است و در آموزه های آنان به غایت مهم دانسته شده است. برای جلوگیری از وقوع هر نوع جنگ و کشمکش، باید صلح را پیش گرفت. چون صلح نه تنها از جنگ پیشگیری می کند بلکه برطرف کننده آن نیز هست. یکی از زیباترین جلوه های صلح در تعابیر عرفانی، آشتی با معشوق است. یکی دیگر از آداب خانقاه نشینان، ماجرا کردن یا ماجرا گفتن بود و باعث می شد نقاری بین اهل خانقاه باقی نماند. از جذاب ترین جنگ ها به خصوص از مشرب عرفا جنگ هفتاد و دو ملت است. تعبیر جنگ هفتاد و دو ملت در آموزه های عرفانی صرفا به مفهوم نزاع فرقه ای و لزوما کشمکش مذهبی نیست. از این دیدگاه حتی نزاع های این جهانی و ظاهری نیز اعتباری است. آنها حضور عارفان واصل و انسان های کامل را لطف خدا و سازنده صلح و آرامش و می دانستند.