گونه شناسی داستان: بررسی ایدئولوژی پنهان متن در روایت ذهنی «به دزدی رفته ها»

در تاریخ ادبیات‌نگاری ،گونه‌ شناسی یا تعیین ژانر متن مسئله‌ای اساسی است؛ پژوهش حاضر به منظور برداشتن گامی در این جهت به مطالعه‌ی ژانر داستانی می‌پردازد که در ظاهر غیرسیاسی است امّا اوّلین داستان از یک مجموعه‌ی کاملاً سیاسی به نام «آذر، ماه آخر پاییز» است. این گونه‌شناسی با رویکرد سبک‌شناسی انتقادی که اصلی‌ترین کارکرد آن، واکاوی لایه‌های متنی، به منظورکشف ایدئولوژی پنهان متن است، به انجام می‌رسد. نتایج پژوهش نشان می‌دهدکه «به دزدی‌رفته‌ها» روایتی تمثیلی و ذهنی است، که با اندیشه‌ای سوسیالیستی، و قلمی مدرنیستی نوشته‌شده‌است؛ سوسیالیسم متن در روساخت مردم‌گرایانه و غیرحزبی، و در ژرف‌ساخت، حزبی و تبلیغاتی است. نویسنده با استفاده از تمثیل که شگردی برای بیان غیرمستقیم اندیشه است، و همچنین با برگزیدن شیوه‌ی روایتگری مدرنیستی، در قالب روایت ذهنی، که ژانری مناسب برای تبلیغ و بلکه تحمیل غیرمستقیم یک ایدئولوژی، و دربردارنده‌ی ویژگی‌هایی چون: استفاده از راوی دانای کل محدود، زمان ذهنی و غیر متوالی، مکان متغیّر و نسبی، کلیشه‌شکنی در پیرنگ، در هم شکستن رابطه‌ی علّی – معلولی، نمایش مستقیم اندیشه و عواطف، فارغ از هرگونه تفسیر و تعبیر صریح در شخصیت‌پردازی، و همچنین زبان پیچیده و چندلایه است، مخاطب را در دریافت ایدئولوژی متن، در ظاهر مختار و آزاد گذاشته است؛ چرا که شیوه‌ی کانونی‌سازی روایت به نحوی است که مخاطب را با اعمال کم‌ترین فشار، و به شیوه‌ای هژمونیک، به سمت ایدئولوژی مورد نظر سوق داده‌، و ترس از حزب توده و نفوذ افکار و اندیشه های کمونیستی به جامعه را، ترسی موهوم و بی اساس قلمداد کرده است.

typology of the story: examining the hidden ideology of the text in the be dozdi rafte- ha mental narrative

in the history of literature, typology or determining the genre of the text is a fundamental issue. in order to take a step in this direction, the present research studies the genre of fiction which is apparently non-political, called be dozdi refte- ha. this typology is done the approach of critical stylistics, who main function is to analyze layers, in orther to discover the hidden ideology of the text. the results of the research show that be dizdi rafte- ha is an allegorical and subjective narrative, written with a socialist thought and a modernist pen. the socialism of the text is populist and non-partisan in its superstructure, and partisan and propaganda in its deep structure. the author uses allegory, which is a technique for indirect expression of thought, and also by choosing the modernist narrative method, in the form of mental narrative, which is a suitable genre for promoting and rather indirectly imposing an ideology, and including features such as: the use of a limited omniscient narrator, mental and non-consecutive time, variable and relative place, breaking stereotypes in the plot, breaking the cause-effect relationship, direct representation of thoughts and emotions, regardless of any explicit interpretation and interpretation in characterization, as well as complex and multi-layered language, make the audience in receiving the ideology of the text is apparently independent and free. because the method of focalization of the narrative is a way that leads the audience towards the desired ideology by exerting the least pressure and in a hegemonic manner, and considers the fear of the tudeh party and the influence of communist thoughts and ideas into the society as an illusory and baseless fear.