تحلیل نشانه معناشناسی روایی در نمایش‌نامۀ «آی بی کلاه، آی باکلاه» اثر غلامحسین ساعدی بر اساس مربع معنایی و تنشی

در این پژوهش، چگونگی تولید معنا در نمایش‌نامۀ «آی بی‌کلاه، آی باکلاه» نوشتۀ غلامحسین ساعدی بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا «مربع معنایی» اثر بر اساس نظریات ژولین گرمس تحلیل و روشن شده که حرکت از قطب انفعال به فعالیت آغاز می شود، اما در میانۀ راه شکست می‌خورد. پس با اینکه مربع معنایی لایه‌ای از معنا را نشان می‌دهد، قادر به نمایش ارزش‌های تماتیک اثر نیست. برای دست یافتن به لایه‌های دیگر، از «مربع تنشی» ژاک فونتنی استفاده شده که در آن، برخورد دو محور کمی و کیفی، دو ارزش مبارزه‌طلبی و راحت‌طلبی را می نمایاند. بدین‌صورت، هم مربع معنایی و هم مربع تنشی در جهت تحکیم درون‌مایۀ نمایش نامه عمل می‌کنند که همان نتیجۀ مرگبار انفعال است، اما ارزش گذاری عاطفی که در تحلیل گفتمان عاطفی صورت پذیرفته، فقط از طریق مربع تنشی امکان‌پذیر است. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی استفاده کرده است.

the analysis of meaning production in gholamhossein saedi’s a-ye bikolah, a-ye bakolah based on algirdas julien greimas’ semiotic square and jacques fontanille’s the tensive model

this article aims at answering how meaning is produced in gholamhossein saedi’s ‘aye bikolah, aye bakolah’, which means capital a and lower-case a, and for this, julien greimas’ semiotic square and jacques fontanille’s tensive model have been used. the narrative of the play was analysed thoroughly, and two opposite concepts were derived from the text; namely, passivity and activity. then, the semiotic square showed that there was a movement from passivity to non-passivity, but this never continued to activity. however, this does not show the meaning of the play completely. since the themes of the play are not shown here, the play had to be analysed using the tensive model which illustrates more values in the text. sleep was related to unawareness and awakening was related to awareness, and the values derived from them were worldly relaxation and enlightenment, respectively. the tensive model also showed that passivity led to unsafety and activity made a safer world. these are in close relation to the theme of the play which is showing the catastrophic consequences of being passive.