واکاوی شگردهای فرا‌داستان‌ در نمایشنامه ابن الرومی فی مدن الصفیح اثر عبدالکریم برشید

فراداستان ازجمله داستان‌هایی است که تصنعی‌بودن آن به‌صورت آگاهانه به خواننده القا می‌شود تا وی نسبت به مسائل مربوط هستی دچار تشکیک شده و در این‌باره، پرسش‌هایی وجودشناسانه مطرح نماید. نویسندۀ فراداستان مفاهیم داستان‌نویسی سنتی همچون متن، روایت، چارچوب، پیام داستان و تاریخ را درهم‌می‌ریزد. نمایش‌نامه ابن الرومی فی مدن الصفیح (1975) از عبدالکریم برشید (1943) یکی از آثار نمایشی جدید و پست‌مدرن ادبیات عربی به‌شمار می‏آید که به‌دلیل ساختار روایی خاصش، آن را می‌توان در زمره فراداستان قرار داد. در پژوهش حاضر، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. هدف از تحقیق روشنگری این مطلب است که عبدالکریم برشید در نمایش‌نامه مذکور با کمک چه شگردهایی این حقیقت را به خواننده القا می‌کند که آنچه می‌خواند، چیزی جز زبان و صنایع نمایش‌نامه‌‌نویسی نیست و نباید نمایش‌نامه را با واقعیت اشتباه گرفت. نتایج نشان داد برشید با استفاده از شگردهایی همچون اتصال کوتاه، ورود نویسنده به متن، تصنعی‏سازی دنیای داستان، هم‌حضوری خواننده، شورشگری شخصیت‌ها و استفادۀ نامتعارف از نشانه‌های سجاوندی تلاش کرده ملغمه‏ای از تاریخ دوران ابن‌رومی، روایت، خاطره و تداعی آزاد را در این اثر نمایشی بیافریند تا با این فراداستان، رخدادهای واقعی زندگی ابن رومی را دگرگون کند.

the metafiction techniques in the play ibn al-rumi fi muduni al-safih by abd al-karim burshid

a metafiction is a story consciously and systematically calling the reader's attention to the story artificiality to raise existential questions about the world of the text and the world outside the text. therefore, the metafiction author challenges the concepts of traditional story writing including text, narrative, framework, conclusion and history. the play ibn al-rumi fi muduni al-safih (1975 ad) by abd al-karim burshid (1943 ad) is one of the new and postmodern plays of arab literature. regarding its specific narrative structure, it can be classified as metafiction. using descriptive-analytical method, the research displays the techniques by which abd al-karim burshid conveys the truth to the reader that what someone is reading is nothing but the language and stylistic devices of playwriting and the play should not be considered as reality.