تحلیل تطبیقی روایت‌های داستانی کتاب‌های‌درسی دوره ‌ابتدایی ایران و ژاپن: رویکرد نشانه‌معناشناسی گفتمانی

مطالعۀ تطبیقی محتوای کتب درسی روشی مناسب برای درک تفاوت‌ها و تشابهات فکری، فرهنگی، هویتی، تعلیم و تربیت و ساختارهای اساسی موجود در نظام تعلیم و تربیت ملت‌های مختلف با رویکرد الگوی نشانه‌معناشناسی گفتمان است. هدف این پژوهش استفاده از مدل نشانه‌معناشناسی گرمس در تحلیل روایی کتب درسیِ بخوانیم ایران با کتب زبان ژاپنی مقطع ابتدایی در سال 9697 و تبیین انواع نظام‌های گفتمانی است. از بین بیست داستان تحلیل‌شده، چهار داستان از هر دو کشور به‌شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. سوال اساسی پژوهش این است که چگونه روایت می‌تواند براساس دو بُعد کنشی و شوشی، نظام تعلیمی دو کشور ایران و ژاپن را از یکدیگر جدا کند و چگونه جریان سیر تحول هویت و کارکرد فرهنگ را براساس ویژگی‌های نشانه‌معناشناسی تبیین می‌نماید. نتایج حاکی از این است که به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی، اعتقادی، آموزشی و تربیتی دو کشور، نظام‌های گفتمانی متفاوتی در داستان‌هایشان وجود دارد. ژاپن دارای مذهب شینتو بدون رهبر و کتاب آسمانی ا‌ست و ایران دارای دین اسلام با کتاب آسمانی قرآن کریم است. از لحاظ هویت، ژاپن کشوری با هویت جمعی و ترکیبی بدون توسل به اعتقادات است؛ درحالی که هویت در ایران به‌صورت فردی و با اتکا و توسل به مفاهیم مذهبی است. همچنین اسطوره‌ها در ژاپن بیشتر مفاهیم تلاش و کوشش جمعی را القا می‌کنند؛ اما در ایران مفاهیم فردی نظیر شجاعت، پهلوانی و خیر و شر را توضیح می‌دهند. درنتیجه این تفاوت‌ها باعث دگردیسی و تغییر در نظام کنشی و شوشی در داستان‌های کتب درسی و کشیده شدن داستان‌های زبان ژاپنی به‌سمت نظام گفتمانی کنشی و کتاب «بخوانیم» به‌سمت نظام شوشی می‌‌شود.

A Comparative Analysis of Discourse Narrative in Stories of Elementary Schools Textbooks of Iran and Japan: Semiotics Approach

The discourse analysis of semiotic process is as a suitable tool for the analysis of the word, Exploring abstract data generates meaning in the deep structure of each text. And it seeks to discover the meaning where the foundations of the interrelated and closely intertwined signs are formed. This article attempts to answer these questions based on the discourse semantics framework.1. What are the most important discourse systems in Iranian and Japanese elementary school textbooks? 2. What are the identity elements of the two countries stories? 3. From the perspective of cultural semiotics, how is the representation of the culture of self and other in the stories of Iran and Japan elementary schools? The research method is descriptiveanalytical and the research method is content analysis. And the method of doing research is a discursive semantics. The results of this study show that the discourse systems in Iran’s book stories are stative model. But the discourse systems of Japanese language stories were more actional regim. The characters in Japanese stories have hybrid identity. But Iranian stories have individual identities. The quality of the interaction between the “self” and the “other” is assessed in two themes of orientation and repetition. In the stories we read, the elementary school was centered on orientation .But in Japanese stories, there is a mutual interaction between the center and the periphery