کارکرد پادگفتمان‌های دینی و آیینی (رفتارهای پشتیبان) در پیشبرد روایت؛ مطالعۀ موردی قصّه‌های عامیانه کوتاه ایران

پادگفتمان‌ها پاره‌گفتارهایی حمایتی با ساختاری متاثر از موتیف‌هایی همچون فرهنگ، آداب و سنن قومی و تباری، شرایط خاص زمانی و مکانی، و اعتقادات دینی، آیینی و اساطیری است که با ایجاد هاله‌های معنایی، هستۀ نظام گفتمانی در روایت را به گونه‌های مختلف تقویت و حمایت می‌کند. در این ‌میان، پادگفتمان‌ها با موتیف‌های دینی و آیینی از پربسامدترین گونه‌های پادگفتمان در زبان و فرهنگ عامیانۀ ایرانی است که با توجه‌ به تاثیر مستقیم زبان و فرهنگ بر ساختار روایتی قصه‌های عامیانۀ ایرانی، این نوع پادگفتمان‌ها در قصه‌ها نیز نمودهای فراوانی دارد که شناخت گونه‌ها و بسامد آن‌ها و نیز چگونگی کارکرد این رفتارهای پشتیبان در قصه‌های عامیانه، روشن‌کنندۀ ابعاد تازه‌ای از ماهیت پادگفتمان‌ها و نقش آن‌ها در پیشبرد روایت خواهد بود. در این پژوهش که با روش تحلیلی و کاربردی و با رویکرد نشانه‌معناشناسی گفتمانی انجام شده، نمود و کارکرد پادگفتمان‌های دینی و آیینی در 35 قصۀ کوتاه عامیانه از کتاب گل به صنوبر چه کرد؟ اثر سید ابوالقاسم انجوی شیرازی بررسی شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که یازده گونه از پادگفتمان‌های دینی و آیینی رایج در زبان و فرهنگ عامیانه در این روایت‌ها نیز نمود یافته که اصل کنش، به‌عنوان هستۀ نظام گفتمانی، در این روایت‌‌ها را با کارکردهایی القایی (دو مورد)، ایجابی (شش مورد) و القایی ایجابی (3 مورد) حمایت معنایی کرده‌‌اند. همچنین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پادگفتمان «اعداد مقدس» و پادگفتمان‌های «توبه» و «نذر کردن» به‌ترتیب پربسامدترین و کم‌بسامدترین گونه‌های پادگفتمان دینی و آیینی در این روایت‌هاست.

The function of religious and ritual counterdiscourses (supportive behaviors) in advancing the narrative; A Case Study of Short Iranian Folk Tales

, Counterdiscourses are supportive discourses with a structure influenced by motifs such as: cultural, religious, ritual, mythological, which support the core of the discourse system in the narrative in various ways by creating semantic auras. Among them, counterdiscourses with religious and ritual motifs are among the most frequent types of counterdiscourses in Iranian folk language and culture. Due to the direct influence of language and culture on the narrative structure of Iranian folk tales, As well as how these supportive behaviors work in folk tales, it can shed light on new dimensions of the nature of counterdiscourses and their role in advancing the narrative. In this research, which is an analytical and applied method with a signsemantic approach to discourse, an attempt has been made to study and analyze the appearance and function of religious and ritual counterdiscourses in 35 short folk tales from the book Gol to Sanobar by Seyyed Abolghasem Anju Shirazi. The results of this study indicate that 11 types of religious and ritual counterdiscourses common in popular language and culture are also reflected in these narrations that the principle of action; As the core of the discourse system in these narratives with inductive (2 cases), positive (6 cases) and inductivepositive (3 cases) functions; They have also given semantic support. This study also shows that the counterdiscourses of sacred numbers and the counterdiscourses of repentance and vowing are the most frequent and least frequent types of religious and ritual counterdiscourse in these narrations, respectively.