طبقه‌بندی بن مایه های قصه های تالشی براساس نظریه تیپ‌شناسی آرنه/تامپسون

یکی از انواع ادبیات عامه، قصه‌های شفاهی اقوام است. با مطالعه روایات مختلف از افسانه‌های شفاهی، از طریق بن‌مایه‌های آن می‌توان به بسیاری از اطلاعات قوم‌نگارانه دست یافت. یکی از اقوام کهن ایران تالش‌ها هستند. تاریخچه قصه‌های تالشی به روزگاران کهن می‌رسد و با قدمت قوم تالش برابری می‌کند. اساس این قصه‌ها تعدادی بن‌مایه است که علت جاذبه موجود در داستان نیز همین عنصر است. مسئله اصلی این پژوهش تحلیل روایی چگونگی کارکرد هریک از بن‌مایه‌های قصه‌های ایرانی در افسانه‌های تالشی است که با مطالعه و تحقیق در منابع مکتوب موجود انجام شده است. هدف این پژوهش ارائه طبقه‌بندی علمی از بن‌مایه‌های قصه‌های تالشی است. در این پژوهش، به‌روش توصیفی تحلیلی، مهم‌ترین و پربسامدترین بن‌مایه‌های قصه‌های عامیانه تالشی در هفت گروه از منظر انواع براساس روش تیپ‌شناسی آرنه تامپسون تحلیل شده است. ابتدا صد قصه از هفت منبع براساس قدمت، شهرت و اصالتشان انتخاب و درمجموع 53 بن‌مایه استخراج و تحلیل گردیده است. طبقه‌بندی این بن‌مایه‌ها در گروه‌های مختلف، ازجمله کارکرد، گونه و بن‌مایه، در داستان صورت گرفته است. در این مقاله، فقط مهم‌ترین و پربسامدترین بن‌مایه‌ها بررسی شده است. دستاورد مقاله این است که بین بن‌مایه‌های قصه‌های ایرانی و تالشی تفاوتی از نظر نوع کارکرد بن‌مایه‌ها دیده نمی‌شود و فقط اوضاع معیشت و اقلیمی بر قصه‌ها اثر می‌گذارد.

Analysis of the most important themes of tales tales

The oral tales of a nation are one type of folk literature. We can gain much information about enthnic groups of a nation by studying the themes of different narratives of oral fables. Taleshis are one of the old communities of Iran. The history of Taleshi tales goes back to ancient times. Themes construct the base of these tales and add attraction to these tales. The main purpose of this research is to analyze the function of the themes of Iranian tales in Taleshi stories by investigating and studying the existing written resources. In this investigation, employing the descriptiveanalytic method, we analyzed the most important and the most frequent themes of Taleshi folk tales in five groups based on a reliable index. First, we chose one hundred stories from seven sources based on oldness, fame, genuineness and a sum of 53 themes were extracted and analyzed. The classification of these themes in different groups were based on function, type, and theme. In this article, the most important and the most frequent themes were studied.