خوانشِ پست‌مدرن از داستانِ سمک عیار؛ تردید در بنیان‌هایِ سه‌گانۀ زمان، ساختار و روایت

پست‌مدرنیسم طغیانی علیه باورهای تک‌بُعدی و تک‌صداست که در قالب هیچ ذهن و مرز خاصی جای نمی‌گیرد و هر لحظه و در هر مکانی سر برمی‌آورد و در قاب یک اثر هنری متجسم می‌شود. اگرچه برای پست‌مدرنیسم قواعد و قاعده‌های قطعی و تعریف مشخصی بیان نشده و مشخصه‌های آن نیز تا کنون به‌صورت منسجم تدوین‌ نشده است، دربارۀ ارتباط آن با زبان تقریباً تردیدی وجود ندارد. زبانی تلقی کردن پست‌مدرنیسم سبب می‌شود بتوان پیوندی میان متون ادبی تاریخی و پست‌مدرنیسم ایجاد کرد. یکی از مهم‌ترین داستان‌های ادبی تاریخی ایران‌ سمک عیار است که به‌نظر می‌رسد با داستان‌های پست‌مدرن قرابت دارد. بر همین اساس، پرسش کلیدی نوشتار حاضر این است که آیا می‌توان مولفه‌های مشابهی میان پست‌مدرنیسم و داستان سمک عیار یافت. برای پاسخ‌گویی به این پرسش،‌ با استفاده از روش توصیفی، پست‌مدرنیسم به‌مثابۀ یک وضعیت درنظر گرفته ‌شده است که برخلاف باور غالب مدرنیستی،‌ می‌تواند به نوشته‌های تاریخی تعمیم یابد. بر همین اساس، با استفاده از تحلیل روایی بنیان‌های سه‌گانۀ زمان، ساختار و روایت، داستان سمک عیار بررسی شده است. دستاورد کلی پژوهش بیانگر آن است که کاربست پست‌مدرنیسم در این اثر کاملاً مشهود است و مولفه‌هایی همچون عدم قطعیت در زمان داستان، لرزان بودن چارچوب‌های ساختاری به‌واسطۀ عناصری از متون دیگر، تک‌گویی‌های درونی شخصیت‌ها و همچنین درهم ‌ریختن مرز داستان و واقعیت در این سیر به مدد ما آمده است.

Postmodern reading of the story of Samake Ayyar;Suspect of the three foundations of time, structure and narrative

Postmodernism is a revolt against onedimensional and monophonic beliefs that do not fit into any particular mind or boundary, and it emerges at any moment and in any place, embodied in the frame of a work of art. There are no definite rules and regulations in postmodernism and its characteristics have not been compiled in a coherent way so far, but there is almost no doubt about its connection with language. The linguistic conception of postmodernism makes it possible to make a connection between historical texts and postmodernism. One of the Iranian stories which seems to be closely related to postmodern fiction is Samake Ayyar. This research intends to study and analyze the components of postmodernism in the story of Samake Ayyar using narrative analysis of the three foundations of time, structure, and narrative. The general result of the research shows that the use of postmodernism in this work is quite obvious, and the components such as uncertainty at the time of the story, the shakiness of the structural frameworks due to the elements from other texts and the inner monologues of the characters, as well as the blurring boundary between fiction and reality in this journey can give us a better picture of the story.