بررسی ترجمه بینانشانه ای نظام کلام و تصویر در نگاره‌ی «گذر سیاوش بر آتش» عبدالوهاب کاشی

روایت گذر سیاوش از آتش یکی از داستان‌های قدیمی ایرانی است که وارد عالم نقاشی شده و نسخه‌های مصور بسیار زیبایی از آن موجود است. گفتنی است که بیشترین نگاره‌ها در تاریخ نقاشی ایران متعلق به این روایت است. تصویر و کلام همواره در نگارگری ایرانی دو متن مستقل و متفاوت از یکدیگر معرفی شده‌اند؛ اما بینامتنیت این دو متن مستقل و متفاوت را به گفت‌وگویی درونی با یکدیگر می‌کشاند. با بررسی روابط بینانشانه ای میان تصویر و کلام باوجود دو نظام متفاوت در یک بستر (کلام و تصویر) و همچنین تبدیل نظام نشانه ای متن ادبی به نظام تصویر از منظر ژرار ژنت که در دسته تراگونگی از مطالعات بیش متنی قرار می‌گیرد، نوعی ترجمه بینانشانه ای استخراج می شود. پژوهش حاضر برآن است با تاکید بر مطالعه بینامتنی، رابطه کلام و تصویر را در نگاره «گذر سیاوش بر آتش» به‌لحاظ تعامل میان متن ها بررسی کند و سپس به چگونگی ترجمه بینانشانه ای این نگاره بپردازد تا مشخص نماید نگارگر در ترجمه روایت به نظام نشانه ای تصویری تا چه حد به همسان‌سازی و مناسب‌سازی و تغییرات برای جابه‌جای بین دو نظام نشانه‌ای متفاوت دست یازیده است. درنهایت با بررسی بینامتنی نظام‌های نشانه‌ای متن‌های مذکور شباهت‌ها و تفاوت‌های داستان سیاوش در شاهنامه و نگاره «گذر سیاوش بر آتش» در شاهنامه طهماسبی آشکار شد. نتایج حاکی از آن است که نگارگر با آگاهی از پیش متن برای تطابق و مناسب‌سازی در یک فرم هنری جدید به همانندسازی بازتاب جامه سپید سیاوش، هم‌حضوری رابطه آتش، رنگ سیاه اسب سیاوش، حضور سودابه در ایوان  عمارت و تغییر رنگ کلاهخود سیاوش در فرایند برگرفتگی نظام نشانه‌ای کلام در نگاره پرداخته است.

Investigating the Intersemiotic Translation of Speech and Image Systems in the Illustration Siyavash Passing across the Fire by Abdulwahab Kashi

The illustration “Siyavash Passing across the Fire” is one of the ancient Iranian stories which has entered the world of painting and has various versions illustrated beautifully and is the only illustration in Iranian painting history which has been illustrated several times. In Iranian art of painting, speech and image are defined as independent and distinct texts but intertextuality creates an inner dialogue between them. Investigating the intersemiotic relations between two different systems in one place (speech and image) and also, as Gerard Genette stated, converting the semiotic system of a literary text into image which falls into transposition category of Hypertextuality studies can be considered as a kind of intersemiotic translation. This paper attempts to place emphasis on studying intertextuality in the relationship between speech and image of the illustration “Siyavash Passing across the Fire” in terms of the interaction between texts and also investigating Siyavash as a myth from Dumezil’s perspective; Three actions of monarchy, gallantry and fertility not only can be scrutinized in the myth of Siyavash as the most mysterious one, it is analyzable with regard to the three characters of Siyavash, Soudabeh and Keykavous in the mentioned illustration as well. Accordingly, two mythological and semiotic approaches are used to study this illustration and to crystallize the fact that illustrator is a kind of translator, for he/she converts a text into an illustration knowing the hypotext and also, in adaptation process, transforms verbal sign system within a certain type of narrative translation into visual sign system.