تحلیل نظام روایی محافظه‌کاری و خطر‌پذیری: نظریه گفتمان خیزابی مطالعه موردی روایت همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها اثر رضا قاسمی

در این پژوهش، به بررسی و تحلیل نظام گفتمانی محافظه کاری و خطر پذیری در درون گفتمان پرداخته شده است. محافظه کاری مرتبط با فضای هم آیی، همسویی، هم گرایی و هم ترازی، و خطر پذیری مرتبط با فضای چالشی، عدم همسویی و واگرایی است. هدف اصلی پژوهش، ضمن تحلیل رمان همنوایی شبانه ارکستر چوب ها از رضا قاسمی با اتکا بر رویکرد نشانه معناشناسی گفتمانی، تبیین عوامل و ابزارهایی است که دلالت های معنایی را در این دو نظام تحت تاثیر قرار می دهند. در این پژوهش، علاوه‌بر تحلیل روایت‌های گفتمانی که از نوع کنشی، تعاملی یا تطبیق با هستی هستند، به چگونگی شکل گیری دو نظام محافظه‌کاری و خطرپذیری در رمان مذکور پرداخته شده است. فرض مقاله این است که نظام گفتمانی محافظه کاری که براساس تطبیق است، با توجه به وجه انتقالی گفتمان مبتنی بر هم‌ترازی و هارمونی بین کنشگر و دنیا شکل می‌گیرد و کارکردهای مماشاتی از عوامل دخیل در آن هستند. اما در خطر پذیری، کارکرد مقاومتی گفتمان دخالت دارد و با ایجاد برش و گسست، نفی شرایط ایجابی و ایجاد شرایط سلبی، با معناهایی با ویژگی رخدادی و نامنتظر مواجه می‌شویم. نظام حائلی، نظام فشاره ای، گستره ای و فرایند تنشی از دیگر ابزارها و عوامل مهم در شکل گیری این دو نظام هستند که واکاوی شده‌اند. هدف اصلی این مقاله بررسی و تحلیل شرایط شکل‌گیری دو نظام گفتمانی محافظه‌کار و خطر‌پذیر از دیدگاه نشانه معناشناسی گفتمانی، جهت تبیین نظریه گفتمانی خیزابی است که ما را از وضعیت‌های محدود و تطبیق‌پذیر به وضعیت‌های باز، رخدادی و در تکاپو سوق می‌دهند.