تحلیل برهم‌کنش مولفه‌های نشانه‌شناختی و گفتمانی رقص در فرهنگ عامه قشقایی: مطالعه‌ای موردی در مکتب نشانه‌شناسی تارتو

رقص، به‌عنوان یکی از هنرهای نمایشی برجسته، همواره جایگاه نمادین خود را در میان آیین‌های اقوام ایرانی حفظ کرده است. در این پدیدۀ اجتماعی و فرهنگی که نشانگر حضور اسطوره‌ای است، رقصنده حامل پیامی تاریخی و فرهنگی است که با حوزۀ تجربۀ زیسته، اسطوره‌ها، عقاید و اصول آیینی و قومی در ارتباط است. قشقایی‌ها که غالباً ساکن جنوب ایران هستند، از رقص به‌منظور نمایش زیبایی‌شناختی عاطفی اعمال زندگی ایل بهره می‌برند. بدین ترتیب، رقص قشقایی کارکردی گفتمانی دارد که دو حوزۀ عمل کردن را با بودن گره می‌زند. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است. هدف نگارنده تحلیل ابعاد و مولفه‌های نشانه‌معنایی دخیل در گفتمان رقص قشقایی ازقبیل ویژگی ادراکی جسمانی است که خود میدان عملیات نشانه‌پردازی درجهت تعامل‌های فرا و تراروایتی است. نگارنده با اتکا به چارچوب نظری مطرح در نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو1 درپی بررسی ویژگی نشانه‌شناختی فرهنگی رقص قشقایی به‌عنوان محلی برای عبور از اعمال زندگی ایل به گفتمانی فرازبانی روایی به‌مثابۀ میراث فرهنگی فرهنگ عامۀ ایران است. نتایج نشان می‌دهد این رقص سهم عمده‌ای در تولید و کدگذاری فرازبانی دارد که درهم‌تنیدگی فعالیت‌های روزمرۀ زندگی ایل را از خلال نوعی گفته‌پردازی چندوجهی در سپهر نشانۀ خود به‌نمایش می‌گذارد: آنچه منجر به حس‌آمیزی معنا می‌شود. رقص قشقایی مولِد تولیدات معنایی در ابعاد روایی، اخلاقی، هستی‌شناختی و پدیدارشناختی است.

Analyzing the Interaction of Semiodiscursive Components of Dance in Qashqaei Folk culture:A Study in Tartu School’s of Semiotics

As one of the prominent dramatic arts, dance has always occupied its symbolic place among Iranian ethnicities’ rituals. In this socicultural and ethinc phenomenon representing mythical presence, dancer carries a historicocultural message that is in constant relationship with live experience , myths , beliefs and rituals of the ethnic groups. as the southern inhabitants of Iran , Qashqaei clan take the advantage of dance in order to create an aesthetic –affective scene. So , Qashqaei’s dance finds its discursive functions and establishes a coherent relatioship with the fileds of “ to make” and “ to be” . Research method is descriptiveanalytical . To be curious about the semiodiscursive components necessitates the statement of the problem.By relying on the theoretical foundations of Tartu school’s of semiotics , The author aims at analyzing the semiodiscursive components of Qashqaei’s dance with all the perpetual –corporal properties which pave the way to the process of semiosis for meta and trans –narrative interactions.All these properties are crystalized in Qashqaei’s dance as a passage from every day life’s practices to metalinguistic and metanarrative discourse. The results showed that this type of dance makes its major contribution to produce and encode a kind of metalanguage illustrating the tensions of every day life’s practices of clan through a multidimensional enunciation in its own semi sphere. Thus , Qashqaei’s dance results in synesthesia in several respects. Finally , Qashqaei’s dance as a generator for all the semiotic productions is characterized at narrative , ethical , existential and phenomenal levels.