تحلیل روایت شناسانه کوتاه‌ترین شعر شاملو بر اساس رمزگان پنج گانه رولان بارت

یکی از رویکردهای نقد و تحلیل متون ادبی، دیدگاه روایت‌شناسی است. هرچند برخی از متون سنتی را نیز می‌توان با این دیدگاه بررسی و تحلیل کرد، در متون ادبی معاصر این دیدگاه کارایی بیشتری دارد. یکی از ویژگی‌های برجستۀ شعر نو خصوصیت روایی آن است و در این میان، اشعار احمد شاملو این ویژگی را به‌شکلی بارز نشان می‌دهد. کوتاه‌ترین شعر احمد شاملو، یعنی «سلاخی/ می‌گریست/ به قناری کوچکی/ دل باخته بود»، را براساس آموزه‌های روایت‌شناسانی چون رولان بارت، می‌توان نوعی روایت دانست؛ روایتی که هرچند فقط دو رویداد مرتبط را بازگو می‌کند، این ویژگی را دارد که پس از خوانش پایان نمی‌پذیرد و در ذهن خواننده ادامه می‌یابد. این پژوهش با به‌کارگیری روش بارت، یعنی تحلیل رمزگان پنج‌گانۀ روایت، نشان داده که شعر مذکور با توجه به تقابل دو شخصیت آن، روایت نوعی دل‌باختگی است که انتظارات، ابهامات و سوالات بسیاری را برای خواننده ایجاد می‌کند. البته این روایت کوتاه به آن‌ها پاسخ نمی‌دهد و لذا در ذهن خواننده ادامه می‌یابد. همچنین بررسی تقابل دوجزئی «عشق خشونت» در این شعر نشان می‌دهد درهم‌آمیختگی دو سویه این تقابل در درون‌مایه موجد طنز در این شعر شده است. شعر مورد بررسی در تحلیل نهایی، روایتی از «پیروزی عشق» و «شکست خشونت» است.

Narrative analysis of Shamlou’s shortest poem based on Roland Barth’s fivepart code

One approach to critique and analyze literary texts is the narrative perspective. This issue is a relatively new topic in Persian literature and, based on an analytical perspective, it has received much attention in contemporary literature. One of the prominent features of the new poetry is its narrative character and in the meantime, the poems of Ahmad Shamlou illustrate this feature in a very clear way. The shortest poem by Ahmad Shamloo (Sallakhi, crying was lost to a small canary) can be said to be based on the teachings of narrators such as Roland Barth; A narrative that, though telling only two related events, has the characteristic that it does not end after reading and continues in the reader’s mind. This study, using Bart’s method, the analysis of the fivefold code of narration, has shown that this poem is a kind of loss story due to its two characters. That raises many expectations, ambiguities, and questions for the reader. Of course, this short story does not answer them and so it goes on in the reader’s mind. The study of the twoway contrast of love / violence in the poem also shows that the intertwining of the two sides of the poem in the theme creates humor in the poem. This study also shows that this poem is, in the final analysis, a narrative of the victory of love and the defeat of violence.