شگرد روایی «همانیِ تراجهانی» در داستان‌های کودک و نوجوان با رویکرد هستی‌شناختی

ژرار ژنت با نگاهی زبان شناختی هرگونه ارتباط آشکار یا پنهان بین متون را «ترامتنیت» نامید. برایان مک هِیل با نگاهی فلسفی متن را به مثابۀ جهان نگریست و رابطۀ بین این جهان متن‌ها را «تراجهانی» خواند. مک هیل اصطلاح «همانیِ تراجهانی» را از اُمبرتو اکو وام گرفت و آن را در معنای «تناسخ سوژه ها از یک جهان متن به جهان متن دیگر» به‌کار بست. هدف او از این رهیافت تبیین «عامل هستی شناختی غالب» در متون پسامدرن بود. پژوهش حاضر در این پیش فرض با مک هیل هم قول است که: نه‌تنها در داستان های پسامدرن، بلکه در داستان های تخیلی کودک و علمی تخیلی نوجوان نیز عنصر غالب از مقولۀ هستی شناختی است، نه معرفت شناختی. از همین رو رویکرد «هستی شناختی» برای بررسی شگرد «همانیِ تراجهانی» اختیار شده است. «همانیِ تراجهانی» یکی از مهم‌ترین شیوه های فانتزی ساز در داستان های تخیلی کودک و علمی تخیلی نوجوان به‌شمار می آید. هدف تحقیق پیش‌رو این است که با روش تحلیلی توصیفی داستان های قائم بر این شگرد هستی شناختی را وفقِ روابط ساختاری بیناجهانی شان مطالعه و رده بندی کند. مسئلۀ پژوهش چگونگی تاثیر جهان متن‌ها بر ایجاد شرایط همانیِ تراجهانی در داستان های کودک و نوجوان است. در گسترۀ ادبیات داستانی، پژوهش حاضر برای نخستین بار به همانیِ تراجهانی و ارتباط جهان متن‌های زمینه ایِ آن می پردازد. پژوهش پیشِ رو از منظر کاربردی، می تواند برای آفرینش های ادبی فانتزی ایده‌بخش و برای کارگاه های «نویسندگی خلاق» کارآمد باشد. از آنجا که هر رده بندی ساختاریِ متون می تواند تمهیدی باشد برای مقایسه و نقد تطبیقی، لذا از منظر نظری نیز لزوم پژوهش انکارناپذیر می نماید.

narrative technique of "Transworld identity" in child and adolescent stories, with an ontological approach

Brian McHale, with a philosophical look, looked at the text as the world, and called the relationship of the worlds as transworld. McHale borrowed the term “Transworld identity” from Umberto Eco, and used it in the sense of “the transmigration of characters from one fictional universe to another". The McHale’s purpose of raising such a paradigm was to explain the dominant ontological element in postmodern stories. Since it is common the ontological infrastructure of science fiction and imaginative stories with the infrastructure of postmodern stories, and on the other hand, the use of the "Transworld identity" as a knitting or relieving method, in addition to postmodern stories, has a high frequency in the child’s fantasy stories and adolescent science fiction, the present study, using a descriptive analytical method, and with the aim of case study examining of this widely used storytelling style, is looking for the answer of three fundamental questions: how many types of ontological structural relationships do the worlds may have together, which are used as a platform for Transworld identity? What are the most popular themes for classifying the Transworld identity in child and adolescent stories? What is the relationship between the ontological mixing of the above mentioned universes and their complexity, with regard to the child’s audience? In the context of Iranian fictional literature and in particular, the story of the children and adolescents, the present study, for the first time, deals with the Transworld identity and the relationship between its underlying worlds.