ارائه الگوی فرآیندی به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان در یک سازمان دولتی با استفاده از روش مدل‌یابی ساختاری تفسیری

یکی از پدیده‌های منفی رفتار سازمانی در سازمان‌ها به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان از متن زندگیِ سازمانی است. این امر، به‌عنوان مصداقی از چهره زشت سازمان‌ها، پیامدهای منفی بسیاری بر متغیرهای وابسته رفتار سازمانی و درنهایت بهره‌وری و عملکرد سازمان دارد. مدیریت و کنترل این پدیده نکوهیده در سازمان در گرو فهم فرایند به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان است. هدف این پژوهش آن است تا با شناسایی الگوی فرایندی به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان در سازمان به فهم بهتر و بیشتر این پدیده کمک کند. در این پژوهش که با روش‌شناسی ساختاری-تفسیری و در یکی از سازمان‌های دولتی ایران در صنعت نفت انجام شده است؛ تلاش شد تا با دقّت‌ در روایت‌ها و داستان‌های افرادی که در این سازمان پدیده مذکور را تجربه کرده‌اند الگوی فرایندی این پدیده ارائه شود و در دست‌ بحث قرار گیرد. مشارکت‌کنندگان این پژوهش 15 نفر از کارکنانی بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و روایت‌ها و تجربه‌ زیسته آن‌ها درباره به حاشیه‌رانده‌شدن شناسایی و در قالب مدل به‌حاشیه‌رانده‌شدن ارائه شد. بر‌اساس نتایج حاصل از پیشایندهای بروز به‌حاشیه‌رانده‌شدن و با استفاده از مدل‌یابی ساختاری‌ تفسیری، الگوی فرایندیِ به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان و سطوح مختلف آن ارائه شده است. این الگو حاکی از آن است که بی‌توجهی به ماهیت شغلی، وجود مدیران اقتدارگرا، نبود تناسب کار و حقوق دریافتی و توجه بیش از حد به مدارک دانشگاهی و نادیده گرفتن تجربه و سابقه کاری افراد در سازمان از‌جمله مهم‌ترین عوامل به‌حاشیه‌رانده‌شدن کارکنان در سازمان است که با نفوذ و اثرگذاری بر دیگر عوامل به به‌حاشیه رانده شدن کارکنان شایسته سازمان از متن اصلیِ زندگی سازمانی منجر می‌شود.

designing a process model of the marginalization of employees in a public organization: using the interpretive structural modeling

one of the negative phenomena of organizational behavior is the marginalization of employees in the context of organizational life. this phenomenon, as an example of the unfavorable side of the organizations, has many negative consequences on the dependent variables of organizational behavior and ultimately the productivity and performance of the organization. managing and controlling this phenomenon in the organization depends on understanding the process of employee’s marginalization. the purpose of this research is to help to understand this phenomenon better and more by identifying the process model of employee’s marginalization in the organization. in this research, conducted with structural-interpretive modeling and in one of the public organization at oil industry, a process model of this phenomenon was designed using the narratives and stories of people who have experienced the mentioned phenomenon in this organization. the participants of this research were 15 employees who were selected by the purposeful sampling method and their narratives and lived experiences about marginalization were identified and presented in the form of a marginalization model. based on the results of the antecedents of marginalization and using structural-interpretive modeling, a process model of employee marginalization and its different levels was presented. the model indicates that neglecting the nature of the job, the presence of authoritarian managers, politicization of the organization, anti-elitism, and so on ultimately lead to the marginalization of the employees of the organization.