آموزۀ اضطرارگرایی و نقش آن در مدیریت بحران‌های کرونایی؛ با تاکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

اگرچه امروزه، به این ادعا که «در عصر حق‌ زندگی می‌کنیم» با دیدۀ تردید نگریسته شده است و ضرورت حفظ «نظم عمومی» و پیشگیری از اقدامات مغایر با آن جایگاهی رفیع پیدا کرده است همچنان خطر تمسّک به آموزۀ «اضطرارگرایی» به‌منظور توجیه «قدرت» به‌جای «اقتدار» از یک‌سو و نیز نارسایی و ناکارآمدی آن در عرصۀ عمل و به‌ویژه در بحبوحۀ بحران‌های بشری از جمله «همه‌گیری کرونا» و مآلاً بایسته‌های «مدیریت بحرانِ» ناشی از آن از سوی دیگر، قابل ملاحظه بوده و از این‌رو، اهمیّت توجیه اصل ‌بودن اضطرارگرایی به‌جای ایدۀ «حق چون برگ برنده» را دوچندان کرده است. رویکرد این پژوهش از نوع میان‌رشته‌ایِ حقوقی-مدیریتی، شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها از نوع کیفی و هنجاری است. بر این اساس، پرسش اصلی در این مقاله آن است که آموزۀ اضطرارگرایی حاکم بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چه نقشی در تنظیم و فائق‌آمدن بر اَبَربحران‌های بشر معاصر و به‌طور خاص همه‌گیری کرونا داشته است؟ نتایج مقاله نشان می‌دهد تفوق آموزۀ اضطرارگرایی بر حق‌مداری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر خلاف رویکرد تطبیقی نه‌تنها تاثیری در مدیریت یا تقلیل نتایج زیان‌بار چنین بحران‌هایی نداشته، بلکه موجب تشدید آشفتگی در صلاحیت‌ها بوده است و بر این اساس، لزوم بازشناسی و بازنگری در آن را ناگریز و ناگزیر می‌کند.

the doctrine of the exceptionalism and its role in corona pandemic crisis management according to the constitution of the islamic republic of iran

although today the claim that “we live in the age of rights” is viewed with skepticism and the need to maintain “public order” and prevent acts contrary to it is elevated, there is still a risk of relying on the doctrine of “exceptionalism” to justify “power” instead of “authority” on the one hand, and its inefficiency in the field of action, especially in the midst of human crises, including the “corona pandemic” and, consequently, the requirements of “crisis management” resulting from it, on the other hand, the importance of justifying the principle is considerable. this research employed a legal-managerial interdisciplinary approach and a library-study method. as well, the qualitative method of descriptive-normative was used. accordingly, the main question in this article is what role did the doctrine of exceptionalism in the constitution of the islamic republic of iran play in regulating and overcoming the superhuman crises, and in particular the corona pandemic? the results of the article show that the supremacy of the doctrine of exceptionalism over the rule of law in the constitution of the islamic republic of iran, contrary to the comparative approach, not only has no effect on managing or reducing the harmful consequences of such crises, but also aggravates competencies. hence, it is necessary to recognize and revise this issue.