مواجهه با چالش‌های اخلاقی در علم شهروندان با رویکرد روش‌شناسی سیستم‌های نرم

علم شهروندان به مشارکت مردم با دانشمندان، پژوهشگران و سیاستگذاران به‌منظور ارائه راه‌حل برای مشکلات موجود در جامعه اشاره دارد و اجرای موفّق آن مستلزم همکاری عامه مردم در پروژه است. مشارکت گروه بزرگی از افراد با پیشینه‌های مختلف و منافع گوناگون زمینه‌ساز بروز مشکلات اخلاقی خواهد شد. هدف این مطالعه شناسایی چالش‌های اخلاقی در رویکرد مشارکتی علم شهروندان با توجه به مجریان، بازیگران و ذی‌نفعان مختلف و ارائه راهکار برای آن‌ها است. در این راستا، ابتدا با مطالعه‌ ادبیات موجود در زمینه اخلاق در علم شهروندان و جمع‌سپاری، مباحث اخلاقی که باید به آن‌ها توجه شود، شناسایی شده است. سپس با استفاده از رویکرد روش‌شناسی سیستم‌های نرم ساختاردهی مسئله را بررسی کرده‌ و تحلیل‌هایی مبتنی بر شرایط و وضعیت مسئله ارائه شده است. جامعه آماری تحقیق یازده نفر، شامل چهار خبره دانشگاهی با پیشینه مطالعاتی در زمینه پروژه‌های مشارکتی و چهار خبره با تجربه‌ اجرایی و همچنین سه حقوقدان بوده است. یافته‌های این پژوهش مبتنی بر تفسیر پژوهشگر از مصاحبه با خبرگان بوده است. طبق نتایج به‌دست‌آمده برای غلبه بر چالش‌ها نیاز به تغییراتی در نظام اخلاقی پروژه‌های مشارکتی علم شهروندان وجود دارد. این تغییرات عبارتند از: جزئی‌نگری در وضع و اجرای قوانین، تقویت زیرساخت‌ها، نظارت مستقیم و مداوم بر فرایند اجرا، فراهم‌سازی شرایط مشارکت برای همه داوطلبان، جبران خدمات متناسب با تلاش و مهارت مشارکت‌کنندگان، آموزش داوطلبان، شفاف‌سازی فرایند و تعامل با مشارکت‌کنندگان، تعیین استانداردها و اشتراک‌گذاری اطلاعات مجاز با جامعه در زمان مناسب.

Facing with Ethical Challenges in Citizen Science with a Soft System Methodology Approach

Citizen science refers to the participation of people with scientists, researchers, and policy makers to provide solutions for problems in society, and its successful implementation requires public cooperation in the public issues. The participation of a large group of people with different backgrounds and interests may result in moral problems. The purpose of this study is to identify the ethical challenges in the participatory approach of citizen science with respect to different Performers, actors and stakeholders, and to provide solutions for them. In this regard, first, reviewing the existing literature on ethics in citizen science and crowdsourcing, ethical issues that should be considered have been identified. Then, employing Soft Systems Methodology, the problem was structured, and accordingly, some implications based on the conditions and situation of the problem were proposed. The statistical population of the study was eleven expert including four academic experts with a background in the field of participatory projects and four experts with executive experience, as well as three lawyers. The findings of this study were based on the interpretation of interviews with experts. According to the results, in order to overcome the challenges, there is a need for changes in the ethical system of citizen science participatory projects. These changes include, scrutinizing the enacting process and implementation of laws, strengthening the infrastructure, direct and continuous monitoring of the implementation process, providing participation conditions for all volunteers, compensation of services in accordance with efforts and skills of participants, training of volunteers, process transparency and interact with participants, set standards, and share authorized information with the community at the appropriate time.