شناسایی معیارهای ارزیابی شفافیت در مجلس شورای اسلامی

مجلس شورای اسلامی اصلی‌ترین نهاد تقنین، وضع‌ خط‌مشی‌ها و همچنین نظارت بر قوانین در جمهوری اسلامی ایران است. وجود ناکارآمدی‌ها و تصویب قوانین متعارض و ناکارآمد در نظام قانون‌گذاری کشور نشان از آن دارد که بسیاری از عوامل دخیل در قانون‌گذاری از چشم مردم و خبرگان جامعه مخفی می‌ماند. ایجاد شفافیت در مجلس شورای اسلامی موجب می‌شود تا نظارت مردم بر عملکرد نمایندگانشان بالاتر رود، نمایندگان پاسخگو باشند، فساد کاهش یابد و به تبع، کارایی مجلس شورای اسلامی افزایش یابد. همچنین نبود ابزاری جامع برای ارزیابی شفافیت همه‌جانبه مجلس شورای اسلامی موجب شده است که شناخت این مسئله تنها به مولفه‌هایی جزئی محدود شود. هدف این پژوهش شناسایی معیارهای ارزیابی شفافیت مجلس شورای اسلامی است. در این پژوهش با بررسی تجربیات جهانی و گردآوری مولفه‌های شفافیت پارلمانی، چارچوب جامعی ساخته شد و در اختیار گروه کانونی با حضور دوازده نفر از خبرگان این حوزه قرار گرفت. برای تعمیق یافته‌ها و تکمیل چارچوب ارزیابی، با هفت نفر از دیگر خبرگان مصاحبه شد و پس از تحلیل مصاحبه‌ها به روش تحلیل مضمون، چارچوب نهایی ارزیابی شفافیت مجلس شورای اسلامی با 12 بعد و 108 مولفه به دست آمد. شفافیت در عملکرد نمایندگان، شفافیت در اطلاعات تعارض منافع نمایندگان، شفافیت کمیسیون‌ها، شفافیت فراکسیون‌ها، شفافیت صحن علنی، شفافیت طرح‌ها، شفافیت لابی‌گری، شفافیت امور اداری مجلس، شفافیت انتخابات مجلس، شفافیت نهادهای مرتبط با مجلس، مشارکت شهروندان و کیفیت اطلاعات مجلس، ابعاد اصلی چارچوب نهایی تشکیل شده جهت ارزیابی شفافیت مجلس شورای اسلامی است.

Identifying Transparency Assessment Criteria for Islamic Parliament of Iran

The Islamic Consultative Assembly is the main legislative, and policymaking body, and considered the most important body supervising laws in the Islamic Republic of Iran. Inefficiencies and the adoption of conflicting and inappropriate laws in the country's legislative system show that many factors involved in legislation remain hidden from the eyes of the public and experts. Creating transparency in the Islamic Consultative Assembly will increase people's control over the performance of their representatives, hold them accountable, reduce corruption, and consequently, increase the efficiency of the Islamic Consultative Assembly. Also, the lack of a comprehensive measure to assess the multidimensional transparency of Iran's Parliament has led to a narrow recognition of the issue. This study aims to identify the criteria for assessing the transparency of the Islamic Consultative Assembly. By reviewing global experiences and collecting the components of parliamentary transparency, a comprehensive framework was designed and provided to a focus group with twelve experts. For articulating the findings and completing the assessment framework, seven other experts were interviewed. After analyzing the interviews using content analysis methodology, the final framework for assessing the transparency of the Islamic Consultative Assembly with 12 dimensions and 108 components was obtained. Transparency in MP's performance, MP's conflicts of interest, committees, parliamentary groups, plenary sessions, bills, lobbying, parliamentary administration, parliamentary elections, parliamentary institutions, citizen participation, and quality of parliamentary data are the main dimensions of the final framework designed to assess the transparency of the parliament.