تحلیل ذی‌نفع و مدل‌سازی بازیگران کلیدی طرح تحول نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران

ایران از سال 1393 با بسیج منابع چشمگیر، طرح تحول نظام سلامت را در دستور خود قرار داد. که با اجرایی شدن این طرح، ذی‌نفعان به گونه‌های مختلف تحت تاثیر قرار گرفتند و با استفاده از منابع اقتدار خویش بر طرح اثراتی داشته‌اند. بالطبع شناسایی و مدل‌سازی آن‌ها می‌توانست دلالت‌های قابل توجهی برای مدیریت و سیاست‌گذاری نظام سلامت داشته باشد. در این پژوهش با استعانت از روش تحلیل ذی‌نفع که هدف آن بررسی و مدیریت ذی‌نفعان یک طرح خاص است، به تشریح ذی‌نفعان در نسبت طرح تحول پرداختیم. در این روش با استفاده از مشخصه‌های مختلفی از جمله قدرت، انتفاع، موضع و ... ذی‌نفعان را شناسایی‌ کرده و سپس با استفاده از مدل‌های مختلف پیش‌ساخته و یا نوآورانه به مدل‌سازی ذی‌نفعان پرداخته‌ایم. این مطالعه پس از شناسایی ذی‌نفعان کلیدی، شش مشخصه اصلی را به نسبت هرکدام از آن‌ها سنجیده و با ترکیب مشخصه‌های مختلف به مدل‌سازی آن‌ها مبادرت ورزید. برخی از مدل‌ها پیش‌ساخته و به صورت گرته‌برداری از مطالعات مشابه بوده است و برخی دیگر از ابداعات این پژوهش به حساب می‌آیند. در این مقاله اهمیت و جایگاه نگاه سیاسی و نقش‌آفرینی بازیگران مختلف در عرصه خط‌مشی‌گذاری سلامت روشن می‌شود. در قسمت ارائه راهبرد مقاله، راهبردهایی که بایستی به نسبت ذی‌نفعان مختلف اتخاذ می‌شد به تصویر کشیده شده است. طبق مدل ذی‌نفعان باید بر اساس چهار نقش «نقش‌بده»، «مطلع نگه‌دار»، «راضی نگه‌دار» و «حداقل تلاش» تقسیم شوند و بر این اساس با آن‌ها تعامل صورت گیرد. این تقسیم‌بندی ذی‌نفعان کلیدی می‌تواند در طراحی طرح‌های آتی در نظام سلامت راه‌گشا باشد.

Stakeholder Analysis and Modeling of the Key Actors in the Health System Transformation Plan of the Islamic Republic of Iran

Since 2014, the Islamic Republic of Iran, mobilizing significant resources, has put the Health System Evolution Plan on its agenda. From the beginning of the implementation, the stakeholders have been affected in various ways; and in return, they have influenced over the plan using their sources of power. Hence, the identification and modeling of the stockholders can have good implications for managing and policymaking of the health system. This study, using the stakeholder analysis methodologywhich aims to investigate and manage the stakeholders of a particular plan explore the stakeholders related to Evolution Plan of the health system. For this purpose, this model uses different criteria such as power, benefit, position, etc. to recognize the stakeholders. After identifying key stakeholders, this study measured six main criteria and modeled them by combining the criteria. Some of the models have been already developed in the literature and others are considered as innovation of this research. In this study, the importance, the political perspective, and the role of different actors is clarified in the public policy area. Moreover, the strategies in relation to stakeholders are presented. According to model, stakeholders are divided based on the four roles of role seeker, keep informed, keep satisfied and minimal effort. This model can have proper implications for future actions in health system.