اثر ویژگی‌های هیئت‌مدیره بر کیفیت فرایندهای هیئت‌مدیره در شرکت‌های دولتی

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر ویژگی‌های ساختاری هیئت‌مدیره بر کیفیت فرایندهای هیئت‌مدیره شرکت‌های دولتی انجام‌ شده و در آن اندازه، استقلال، ساختار رهبری و تنوع هیئت‌مدیره به‌ عنوان سازوکارهای مطرح در حاکمیت شرکتی مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، نفوذ دولتمردان به ‌عنوان شاخصی جدید در تهدید استقلال هیئت‌مدیره شرکت‌های دولتی نیز مورد بررسی قرار گرفت. به دلیل محدودیت همکاری شرکت‌های دولتی از حیث محرمانگی اطلاعات، نمونه‌گیری تحقیق بر اساس نمونه‌گیریِ در دسترس انجام شد و از میان 265 شرکت دولتی، 127 شرکت مورد مطالعه قرار گرفت. برای اندازه‌گیری تعارض شناختی هیئت‌مدیره، از پرسشنامه معتبر تعارض شناختی چینگ هوآت (2004)، و برای سنجش فرایندهای «انسجام هیئت‌مدیره»، «هنجارهای تلاش» و «بکارگیری مهارت‌ها و دانش»، سه پرسشنامه محقق‌ساخته با لحاظ پرسشنامه‌های تحقیقات پیشین و نظر خبرگان طراحی شد. علاوه بر این برای تحلیل داده‌ها، از مدل معادلات ساختاری (sem) با رویکرد حداقل مربعات جزئی (pls) استفاده ‌شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فرایندهای گروهی تصمیم‌گیری هیئت‌مدیره شرکت‌های دولتی، با بزرگی هیئت‌مدیره تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد؛ به عبارت دقیق‌تر، اندازه هیئت‌مدیره بر سه فرایندِ انسجام، هنجارهای تلاش و بکارگیری مهارت‌ها و دانش هیئت‌مدیره تاثیر منفی گذاشته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد هم‌زمانی نقش مدیرعامل و رئیس هیئت‌مدیره می‌تواند فرایند بکارگیری مهارت‌ها و دانش را تقویت کند. همچنین مشاهده شد که تنوع هیئت‌مدیره با سه شاخص تنوع «سنی»، «رشته تحصیلی اعضا» و «زمینه تخصصی حرفه‌ای» بر تمامی فرایندهای هیئت‌مدیره تاثیر قوی داشته است. با توجه به نتایج این پژوهش، اثر شاخص تنوع سنی با بار عاملی منفی و اثر دو شاخص تنوع رشته تحصیلی و زمینه تخصصی حرفه‌ای با بار عاملی مثبت تایید شد.

The Effect of Board Characteristics on Quality of Board Processes in StateOwned Companies

The purpose of this study is to investigate the impact of the structural characteristics of the board on board processes in Stateowned companies. In this research, the size of board, board independence, leadership structure and board diversity as mechanisms of corporate governance were studied. As well, the influence of politicians as a new factor that threatens the independence of the board of stateowned companies was examined. Due to information confidentiality restrictions, many government companies did not agree to participate in the study; therefore, the research sample was selected based on available sampling. Finally, 127 out of 265 companies were surveyed. Three researchermade questionnaires and one standard questionnaire, Ong Chin Huat, were used to measure board processes. Structural equation modeling (SEM) and smart PLS software were used for data analysis. The results indicate that board decisionmaking processes are affected by board size. More precisely, the size of the board has negatively affects the three processes of coherence, norms of effort and application of skills and knowledge of the board. On the other hand, the role duality of CEO has a positive impact on applying skills and knowledge process. Moreover, the board diversity with three diversity index; age, field of study, and professional background of board members has a significant positive impact on all board processes. According to results, the effect of age diversity index with negative factor loading, and the effect of diversity of field of study and professional field with positive factor loading were confirmed.