مشارکت مردمی و پلیس: الزام ‏ها و راهبردها

توجه روزافزون به نقش و جایگاه مردم در صورت‏بندی جامعه معاصر و تلاش برای مشارکت‏پذیری مردم در امور مختلف نشان‏دهنده اهمیت آشکار نقش مردم بیش از گذشته است. بی‏شک دلیل آن مفهوم «سرمایه اجتماعی» و اهمیت فزاینده بهره‏مندی از آن در مواجهه با مسائل و چالش‏‏های گوناگونی است که فراروی جامعه و نهادهای برآمده از آن قرار دارد. مشارکت مردم در امور مختلف در حقیقت راهی است برای بهره‏برداری هر چه بیشتر از این نیروی بیکران اجتماعی و کاستن از دامنه مسائل و گرفتاری‏هایی که کمابیش در جامعه با آن روبه‏رو هستیم؛ با وجود این، پیش از آنکه «پلیس» به عنوان بخشی از نهادهایی که کارویژه اصلی آنها ایجاد و نگهداری نظم و امنیت است، بخواهد از این سرمایه استفاده لازم را ببرد، نخست باید بتواند «بینش ضروری برای بهره‏مندی مناسب از این توانایی» را در مجموعه خویش و در افراد و رویه‏ها و فرهنگ سازمانی فراهم آورد و همچنین «زمینه‏های اجتماعی لازم برای این مشارکت» را آماده کند. بر این پایه، در این نوشتار تلاش شده است با بازخوانی مفهوم مشارکت، زمینه‏های اجتماعی لازم برای مشارکت فعال مردم در فعالیت‏ها‏ی پلیسی، توضیح داده شود. همچنین برای آنکه انگیزه‏های لازم برای این تغییر نگرش و رفتار نزد مسئولان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به صورت راهبردی فراهم آید، اهمیت مشارکت مردم و نقش سازنده آنها در کاهش جرایم که سازنده رویکردی جدید در امنیت در قالب مفهوم امنیت اجتماعی است، تبیین شده است. این مقاله به روش کیفی و با استفاده از دو شیوه برای تحلیل پدیده‏ها به موضوع پرداخته و آنگاه به راهبرد رسیده است. در پایان نوشتار راهکارهایی برای توسعه مشارکت اجتماعی مردم، راهبردهایی برای شناسایی زمینه مشارکت پیوسته، بازتوزیع وظایف پلیس و مشارکت‏ها‏ی همسو با کار پلیس ارائه شده است.