تعارف در فرهنگ و زبان فارسی: موقعیت ‌ها، کارکردها و ساختارهای زبانی ( تمهیدی برای تدوین درسنامه‌های آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی )

بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس می‌شود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسی‌ آموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبه‌رو می‌شوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن می‌تواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایج‌ترین کتاب‌های آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و آموزشی برای آموزش تعارف را نشان می دهد. مقاله حاضر تلاشی است در جهت فراهم آوردن این زیرساخت از طریق ترسیم تصویر نسبتا منسجمی از موقعیت‌ها، کارکردها و ساختارهای زبانی تعارفات روزمرۀ فارسی‌زبانان بومی. در این تتبع پیکره تعارفات فراهم آمده توسط کلانتری ( 1398) در چهارچوب طرح ادب و تعارف کوتلاکی(1397) بررسی شد. در مجموع 9 موقعیت پرکاربرد تعارف شامل آغاز دیدار/ مکالمه، پذیرایی، درخواست و پرسش، سپاسگزاری، همدلی و همدردی، تمجید و تشویق، داد و دهش، حضور و غیاب، آمد و رفت و پایان دیدار تشخیص داده شد. سپس کارکردهای هر موقعیت مشخص و سازوکارهای زبانی بیان تعارفات نیز جستجو شد. این پژوهش گامی مقدماتی به سوی تدوین دستور تعارف برای بهره‌گیری در تهیه و تدوین کتاب‌های آموزش زبان فارسی است و طبعا در تسهیل آموزش و یادگیری تعارف تاثیر گذار است.

ta'arof in persian culture and language: situations, functions and linguistic structures (a preparation for compiling textbooks for teach-ing persian as a foreign language)

it is more than two decades that culture has been taught as the fifth skill for foreign lan-guage learners. ta’arof is a communicative strategy that persian learners need to use in their very initial interactions with iranian socie-ty, and a lack of knowledge and skill may cause miscommunication. a review of some of the most popular teaching persian as a foreign language (tpfl) textbooks shows the need for a pedagogical and linguistic framework for teaching ta’arof. the present article is an at-tempt to provide such basis by portraying a rela-tively cohesive picture of ta’arof situations, functions and linguistic structures through in-vestigating ta’arof in native-speakers’ daily conversations. in this research a corpus of ta’arof collected by kalantari (2018) was inves-tigated based on koutlaki’s (2018) framework of politeness and ta’arof. the findings showed nine situations of ta’arof including conversation onset, reception, request and enquiry, gratitude, empathy and sympathy, appreciation and en-couragement, donation and receiving gifts, states and actions, coming and going and con-versation disclosure. then, the functions in each situation and the linguistic structures used to express ta’arof were examined. the research took a preliminary step towards a grammar of ta’arof which could be used in compiling tpfl textbooks and facilitating teaching and learning of ta’arof.